Болаларга амбулатор-поликлиника муассасаларида тиббий хизмат кўрсатишни янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида

3. Кўкрак билан тўлиқ эмизиш:
Кўкрак билан тўлиқ эмизиш – бу истисносиз кўкрак билан эмизиш ёки эмизишнинг устуворлиги билан овқатлантириш.
4. Шиша идишдан овқатлантириш:
Шиша идишдан овқатлантириш – бу болани шиша идиш ёрдамида унинг ичида нима бўлишидан қатъий назар, ҳаттоки, соғилган кўкрак сути бўлса ҳам, овқатлантириш ҳисобланади.
5. Сунъий овқатлантириш:
Сунъий овқатлантириш – бу болани сунъий озуқалар билан овқатлантириш бўлиб, бунда кўкрак билан умуман эмизилмайди.
6. Қисман кўкрак билан эмизиш:
Қисман кўкрак билан эмизиш-бу болани кўкрак билан эмизиш билан бир қаторда, сут, бўтқа ёки бошқа овқатлар билан сунъий овқатлантириш ҳамдир.
7. Ўз вақтидаги қўшимча овқатлантириш:
Ўз вақтидаги қўшимча овқатлантириш – болани 6 ойлигидан бошлаб кўкрак сути билан бирга бошқа қўшимча овқатлар билан овқатлантириш.
1.1. Кўкрак билан эмизиш
Сўрғич ҳалқаси атрофида "Монтгомер безлари" деб номланувчи кўп сонли майда безлар жойлашган. Бу безлар ёғсимон суюқлик ишлаб чиқариб, терини соғлом ҳолатда тутиб туради. Кўкрак бези ичида майда халтачалар кўринишида альвеолалар жойлашган бўлиб, сут ҳосил қилувчи безларни ҳосил қилади. Пролактин гормони бу безларда сут ҳосил бўлишини стимуллайди. Альвеола атрофида мушак толалари жойлашган бўлиб, улар қисқаради ва сутни сиқиб чиқаради. Окситоцин гормони мушак толалари қисқаришини стимуллайди. Кичик найчалар ёки ўтиш йўллари альвеоладан сутни чиқаради. Ареола остида ўтиш йўллари кенгайиб, сут синусларини ҳосил қилади. Бу ерда эмизишга тайёргарлик вақтида сут тўпланади. Сўрғич орқали ўтиб, найчалар тораяди.
Секретор альвеолалар ва найчалар тутиб турувчи бириктирувчи тўқима ва ёғ билан ўралган. Айнан шу тўқималар кўкрак бези шаклини ва ўлчамини аниқлайди. Ҳам кичик, ҳам катта кўкрак безлари бир хил миқдордаги кўп сут ишлаб чиқарувчи безларни тутади.
Пролактин
Бола кўкракни эмаётган вақтида сўрғичдан импульслар сут безларига келади. Бу импульсларга жавобан, гипофизнинг олдинги бўлаги пролактинни ишлаб чиқаради. Пролактин қондан сут безларига келиб, секретор сут безларини стимуллайди ва сут ишлаб чиқарилади. Бола кейинги сафар овқатлантирилганда кўкрак безига келиб тушган сутни сўради. Биз биламиз, бола қанчалик кўп эмса, сут безларидан шунчалик кўп сут ишлаб чиқарилади. Шундай қилиб, бола қанчалик кўп эмса, шунчалик кўп сут ишлаб чиқарилади.
· Пролактин тунда кўп ишлаб чиқарилади, бундан чиқди, сут ишлаб чиқишини сақлаб туриш учун тунда эмизиш фойдали.
· Пролактин онани бўшаштиради ва баъзида уйқучанликни чақиради. Шунинг учун тунда ҳатто эмизаётган вақтида у одатда яхши дам олади.
· Пролактинга тегишли гормонлар овуляцияни сусайтиради, шу тарзда кўкрак билан эмизиш онани янги ҳомиладорликдан сақлайди. Бу ҳолларда тунда кўкрак билан эмизиш муҳим.
Кўпчилик аёлларда боласига кераклигидан кўп сут ишлаб чиқарилади. Агар онанинг эгизак боласи бўлиб ва улар кўкракни эмса, кўкрак безлари иккаласи учун сут ишлаб чиқаради. Кўпчилик оналарда иккита болага етадиган сут ишлаб чиқарилади.
Агар бола кам эмса, сут безлари кам сут ишлаб чиқаради.
Агар бола эмишни тўхтатса, сут безлари тез орада сут ишлаб чиқаришни тўхтатади.