Amaliy mashG’ulotlar texnologiyasi 1-mavzu. Nuqta kinematikasi, Qattiq jism kinematikasiga doir masalalar yechish
Download 1.24 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- O’quv faoliyatining natijalari
- 2-ilova B.B.B. metodi asosida tarqatma materiallar Tushuncha Bilaman “+”, Bilmayman “-”.
- 3-ilova IShQALANISh KUChI TA’SIRIDA GORIZONTAL TEKISLIKDAGI XARAKAT
- OG’IRLIK KUChI TA’SIRIDA QIYa TEKISLIKDAGI XARAKAT
- BLOKKA OSILGAN YUKLAR HARAKATI Erkin aylanuvchi bloka osilgan yuklar (m 2
- MEXANIK TEBRANIShLAR Jism xarakati to’liq takrorlanadigan eng kichik vaqt oralig’i
- 4-mavzu. Elektrostatikaga doir masalalar yechish. 4.1. Amaliy mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi
- Amaliy mashg’ulotining texnologik kartasi
Vizual materiallar 1-ilova Mavzu: Elastiklik va ishqalanish kuchlari. Tortishish kuchlari. Maydon nazariyasi elementlari. Tortishish maydonidagi harakatga doir masalalar yechish.
Reja: 1. Elastiklik va ishqalanish kuchlariga doir masalalar yechish. 2. Tortishish kuchlariga doir masalalar yechish. 3. Maydon nazariyasi elementlari. Tortishish maydonidagi harakatga doir masalalar yechish.
Darsning maqsadi: Elastiklik va ishqalanish kuchlari. Tortishish kuchlari. Maydon nazariyasi elementlari. Tortishish maydonidagi harakatga doir masalalar yechish va nazariy olgan bilimlarini mustahkamlash.
- Elastiklik va ishqalanish kuchlariga doir masalalarni tushunadi va yechadi; - Tortishish kuchlariga doir masalalarni tahlil qiladi; - Maydon nazariyasi elementlari. Tortishish maydonidagi harakatga doir masalalar yechishni o’ganadilar;
1 Elastiklik kuchi ifodasini yozing?
2 Ichqalahish kuchi ifodasini yozing?
3 Tortishish kuchlari ifodasini yozing?
Maydon nazariyasi elementlari deganda nimani tushunasiz?
Tortishish maydonidagi harakat deganda nimani tushunasiz?
IShQALANISh KUChI TA’SIRIDA GORIZONTAL TEKISLIKDAGI XARAKAT Jismning harakatiga to’sqinlik qiluvchi kontakt yuzalardagi kuch ishqalanish kuchi deyiladi Ishqalanish koeffisienti
tor ) ishqalanish kuchini yengish kerak (17-rasm). g m N F F ИШК ТОР Ishqalanish koeffisienti
sirtdagi jismni a tezlinish bilan tortish uchun kerak bo’lgan kuch (18-rasm)
Gorizontal sirtdagi m massali jismni gorizontga nisbatan α burchak ostida ta’sir qiluvchi F kuch bilan tekis harakatga keltirilayotgan bo’lsa, sirtning ishqalanish koeffisienti quyidagicha: sin
cos F g m F
Ishqalanish koeffisienti bo’lgan gorizontal sirtda ishqalanish kuchi ta’sirida vujudga keladigan sekinlashish (teskari tezlanish) quyidagicha; g a [m/s 2 ] Ishqalanish koeffisienti va radiusi R bo’lgan yo’lda harakatlanayotgan avtomobilning sirpanmay burilishning chegaraviy tezligi
Agar dastlabki tezligi 0 bo’lgan avtomobil ishqalanish kuchi ta’sirida S yo’lni yurib to’xtasa yo’lning ishqalanish koeffisienti
2 2 0
OG’IRLIK KUChI TA’SIRIDA QIYa TEKISLIKDAGI XARAKAT Qiyaligi bo’lgan sirtda turgan jismning sirpanib tushish tezlanishi ) cos
(sin
a [m/s
2 ]
Ishqalanish koeffisienti bo’lgan sirtdagi jismning tekis ishqalanib tushish burchagi tg
Qiya sirtdagi jismni tepaga tekis tortib chiqarish uchun kerak bo’lgan kuch ) cos
(sin
m F F F ИШК П ТОР
Qiya sirtdagi jismni tepaga a tezlanish bilan tortib chiqarish uchun kerak bo’lgan kuch ) cos
sin (
g g m F F F F ИН ИШК П ТОР
Qiya sirtda tinch turgan jismni pastga tekis tortib tushirish uchun kerak bo’lgan kuch ) sin cos ( g m F F F П ИШК ТОР
Qiya sirtdagi jismni a tezlanish bilan pastga tortish uchun kerak bo’lgan kuch ) sin
cos (
g g m F F F F ИН П И ТОР
Qiya sirtdagi jismni tushib ketmasligi uchun tutib turuvchi kuch: ) cos
(sin
m F F F ИШК П ТОР
Qiyalikdagi jismni sirpanib ketmasligi uchun jismning ustidan qiya sirtga tik holda bosish kerak bo’lgan kuch / ) cos
(sin g m F БОС
20-rasm
21-rasm Qiyaligi bo’lgan qiya sirt tepasidan ishqalanishsiz tushib keladigan har qanday jism qiyalik oxirida quyidagi yagona tezlikka erishadi gh 2
Erkin aylanuvchi bloka osilgan yuklar (m 2 >m 1 ) xarakat tezlanishi va ipdagi taranglik kuchi (22-rasm)
m m m m T g m m m m a 1 2 1 2 1 2 1 2 2
22-rasm Agar m 2 massali jism gorizontal sirtda tursa, tezlanish va taranglik kuchi quyidagicha (23-r):
) 1 ( 1 2 1 2 1 2 1 2
23-rasm
Agar m 1 massali yuk qiya tekislikda bo’lsa tezla-nish va ipning taranglik kuchi quyidagicha (24- rasm) ] [ ) cos
sin 1 ( ) cos
(sin 1 2 1 2 1 2 1 2 H g m m m m T g m m m m a
24-rasm 25-rasm uchun tezlanish va ipning taranglik kuchlari (T 1 va T
2 ) quyidagicha g m m m m m m T g m m m m m m T g m m m m m m a 2 2 1 1 2 1 2 1 2 1 2 1 1 2 ) 1 ( 2 ) 1 ( 2 ) (
25-rasm MEXANIK TEBRANIShLAR Jism xarakati to’liq takrorlanadigan eng kichik vaqt oralig’i tebranish davri (T) deyiladi. 1s vaqt ichidagi tebranishlar soni tebranish chastotasi deyiladi 2 sekund ichida tebranishlar soni tebranuvchi sistemaning xususiy yoki siklik chastotasi deyiladi 2 2 T
Kosinus yoki sinus qonuni bo’yicha tebranuvchi jismlarning umumiy harakat tenglamasi: ) sin( ); cos(
0 0
A x ёки t A x
Bu yerda tebranishlar sinus qoidasi bo’yicha kechadigan va 0 boshlang’ich fazaga ega bo’lgan jismning tebranish qonuni keltirilgan.
Harakatini muvozanat vaziyatidan (sinus) va muvozonatdan eng chetki nuqtadan (kosinus) boshlagan xolatlar uchun tebranuvchi prujinaga mahkamlangan jism harakat tenglamalari quyidagicha: ) sin( t m k A X ) cos( t m k A X Agar jism harakatini muvozanat vaziyatidan boshlasa koordinata, tezlik va tezlanishlarning vaqtga bog’liqlik tenglamalari quyidagicha:
;
cos( ); sin( ) cos(
x m k t m k m k A a t m k m k A t m k A X
Tebranuvchi prujinaning maksimal tezlik va tezlanishlari quyidagicha: ; max
m k A
[m/s]
m k A a max
[m/s²] Agar jism t vaqt ichida N marta tebransa tebranish davri va chastotasi va siklik chastota:
2 ; ; 26-rasm
Prujinali mayatnikni tebranish davri (T), chastotasi ν va siklik chastotasi ω: m k c k m T ] [ 2 T m k 2 2 2 1
Muvozanat vaziyatidan chiqarib qo’yib yuborilgan jism amplitudaning dastlabki yarmini T/6 vaqtda keyingi yarmini T/12 vaqtda bosib o’tadi amplituda yo’lini esa T/4 vaqtda bosib o’tadi
Massasi 50 kg bo’lgan bola chanada tepalikdan sirpanib tushib, gorizontal yo’lda to’xtaguniga qadar 20 m masofani 10 s ichida o’tdi. Ishqalanish kuchini va ishqalanish koeffisientini toping.
Berilgan m=50
kg S=20
m t=10 s F ish =? µ=?
Echish N F ish ; t a 0 ; mg F ish 0 0 ; mg F ish ; t a ; ma F t ; t m mg ;
t ish F F ; t S ; ma mg ; g t S 2 . . Hisoblash 02 , 0 10 * ) 10 ( 20 2 2
m s m
N s m kg F ish 10 10 * 50 * 02 , 0 2 [3]dan
. 2.65, 2.68, 2.75, 2.79, 2.82, 2.87, 2.93, 2.98 masalalarni
birin ketin yechtiradi 5-ilova Mustaqil ish uchun vazifa: [3]dan . 2.66, 2.69, 2.77, 2.80, 2.85, 2.89, 2.95, 2.99 4-mavzu. Elektrostatikaga doir masalalar yechish. 4.1. Amaliy mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi Vaqti – 2 soat Talabalar soni: 25-30 nafar O’quv mashg’ulotining shakli Amaliy, aqliy hujumdan foydalangan holda Amaliy mashg’ulotining rejasi
1. Kulon qonuniga doir masalalar yechish. 2. Maydon kuchlanganligiga doir masalalar yechish. 3. Kondensatorning elektr sig’imiga doir masalalar yechish. 4. Elektr maydon energiyasiga doir masalalar yechish. O’quv mashg’ulotining maqsadi: Elektrostatikaga doir masalalar yechish va nazariy olgan bilimlarini mustahkamlash.
- Kulon qonuniga doir
masalalarni tushuntirish va yechish; O’quv faoliyatining natijalari:Talaba: - Kulon qonuniga doir masalalarni tushunadi va yechadi;
- Maydon kuchlanganligiga doir masalalarni tahlil qilish; - Maydon kuchlanganligiga doir masalalarni tahlil qiladi; - Kondensatorning elektr sig’imini hisoblashni o’gatish; - Kondensatorning elektr sig’imini hisoblashni o’ganadilar; - Elektr maydon energiyasiga doir masalalar yechishni o’rga tish; - Elektr maydon energiyasiga doir masalalar yechishni o’ganadilar; O’qitish uslubi va texnikasi Amaliy,”blits so‘rov” texnikasi
O’qitish vositalari Fizikadan masalalar to’plami, proektor, tarqatma materiallar, grafik organayzerlar. O’qitish shakli Jamoa, guruh va juftlikda ishlash. O’qitish shart-sharoiti Doska, bo’r, proektor, kompyuter bilan jihozlangan auditoriya
Bosqichlar, vaqti Faoliyat mazmuni O’qituvchi talaba 1-bosqich. Kirish (10 min). 1.1.Mavzu, reja, uning maqsadi va o’quv faoliyatining natijalari ma’lum qilinadi (1- ilova). 1.1. Eshitadi, yozib oladi. 2-bosqich. Asosiy (60 min.) 2.1. Talabalar e’tiborini jalb etish va bilim darajalarini aniqlash uchun tezkor Blis so’rov texnologiyasi o’tkazadi (2 -ilova) 2.2. O’qituvchi vizual materiallardan foydalangan holda masalalar yechishga doir asosiy formulalar bilan tanishtiradi va auditoriyada [7]dan . 327, 329, 331, 337 masalalarni
birin ketin yechtiradi (3-, 4-
ilovalar) 2.3. Talabalarga masalalarning asosiy tushunchalariga e’tibor qilishni va yozib olishlarini ta’kidlaydi. 2.1. Eshitadi. O’ylay di, javob beradi.Javob beradi va
to’g’ri javobni eshitadi 2.2. Ilovada berilgan ma’lumotlarni asosiy joylarini yozib oladi lar berilgan masala larni yechadilar. 2.3. E’tibor qaratadi, yozib oladi. 3-bosqich. Yakuniy (10 min.) 3.1. Mavzuga yakun yasaydi va talabalar e’tiborini asosiy masalalarga qaratadi. 3.2. Mustaqil ish uchun vazifa: [7]dan . 328, 329, 330,332
masalalarni yechishni vazifa qilib beradi, baholaydi. (5-ilova) 3.1. Eshitadi, aniqlashtiradi. 3.2.
Topshiriqni yozib oladi, baholarni eshitadi.
1. Kulon qonuniga doir masalalar yechish. 2. Maydon kuchlanganligiga doir masalalar yechish. 3. Kondensatorning elektr sig’imiga doir masalalar yechish. 4. Elektr maydon energiyasiga doir masalalar yechish.
bilimlarini mustahkamlash. O’quv faoliyatining natijalari: - Kulon qonuniga doir masalalarni tushunadi va yechadi; - Maydon kuchlanganligiga doir masalalarni tahlil qiladi; - Kondensatorning elektr sig’imini hisoblashni o’ganadilar; - Elektr maydon energiyasiga doir masalalar yechishni o’ganadilar; Download 1.24 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling