Kongo cho'kmasi va atrofidagi balandliklar kirish

Tabiiy resurslari.
Asosiy foydali qazilma konlari havzaning chekkasida, asosan janubi-sharqda, Kongo Demokratik Respublikasining Shaba provinsiyasida toʻplangan. Mis rudalari konlari eng katta qiymatga ega bo'lib, ularning konlari nafaqat zahiraga juda boy va o'zlashtirish uchun qulay, balki rudadagi juda yuqori metall miqdori bilan ham ajralib turadi. Mis rudalari bilan birga qalay rudalari topiladi. Yevropaliklar paydo bo'lishidan ancha oldin mahalliy aholi misni ibtidoiy usulda olishgan.
Havzaning janubidagi qadimgi kristall jinslarda uran miqdori juda yuqori bo'lgan uran rudalarining dunyodagi eng yirik konlaridan biri mavjud.Chekkadagi kristall massivlardan oltin va olmos topilgan. Atlantika okeani sohillarida neft va bitum zahiralari aniqlangan, paleozoy konlarida koʻmir bor.

2-rasm
Kongo daryosi

Iqlimi va ichki suvlari.
Kongo havzasi moʻl-koʻl yogʻingarchilik va bir xil yuqori haroratdagi hududdir.Biroq, uning keng hududida iqlim sharoitlari bir xil emas. Asosiy farqlar yog'ingarchilik miqdori va rejimida, harorat sharoitlari nisbatan kam o'zgaradi. Odatda ekvatorial yog'ingarchilik rejimi Kongo havzasining tekis qismiga xos bo'lib, u yerda yillik miqdori 1500 mm dan oshadi va quyoshning zenital holati bilan bog'liq bo'lgan nam davrlar quruq davrlardan faqat yog'ingarchilikning ko'payishi bilan farqlanadi. Hatto eng qurg'oqchil oy - yanvarda ham oylik yog'ingarchilik miqdori 40-50 mm ga yetadi.
Havzaning shimoliy va janubiy chekkalarida ikkita yomg'irli davr asta-sekin bitta uzun davrga qo'shilib, nisbatan qisqa quruq davr bilan almashtiriladi. Bu rejim ayniqsa janubi-sharqda yaqqol namoyon bo'ladi, u yerda qish oylarida - iyun, iyul va avgustda - yog'ingarchilik umuman bo'lmaydi. Mintaqaning shimoli janubga qaraganda pastroq kengliklarda joylashgan, shuning uchun u yerda shimoliy yarimsharda qishda quruq davr kamroq aniqlanadi, ammo baribir Kongoning o'ng irmog'i havzasida - Ubangi daryosi - dekabrda va yanvar oylarida yog'ingarchilik miqdori keskin kamayadi.Ekvatordan janubdagi Atlantika qirg'og'ida sovuq Bengaliya oqimining ta'siri tufayli yog'ingarchilik kam, qirg'oq bo'ylab o'rtacha harorat boshqa hududlarga qaraganda past. Ekvatorning shimolida oqimning ta'siri cho'zilmaydi va qirg'oq bilan chegaradosh tepaliklarning yonbag'irlarida janubi-g'arbiy ekvatorial musson boshqa hududga tushganidan ko'ra ko'proq yog'ingarchilik keltiradi. Yog'ingarchilikning biroz kamayishi faqat shimoliy yarim sharning yoz oylarida, janubiy ekvatorial musson zaiflashganda kuzatiladi.Inson hayoti va qishloq xo'jaligi uchun janubi-sharqning nisbatan quruq iqlimi eng qulaydir va Kongoning markaziy tekisligining iqlimi doimiy va haddan tashqari namlik tufayli eng qulaydir. Ekvatordan janubdagi Atlantika sohilida yog'ingarchilik juda kam, qishloq xo'jaligi sun'iy sug'orishni talab qiladi.
Daryolarning aksariyati Kongo havzasiga tegishli, ba'zilari to'g'ridan-to'g'ri Atlantika okeaniga quyiladi. Kongo irmoqlari bilan murakkab tarmoqlangan tizimni hosil qiladi, ularning aksariyati janubiy yarimsharda joylashgan. Yassi tekislik ichidagi va suv havzasi platolaridagi daryolarning tabiati keskin farq qiladi. Platoning daryolari notekis oqimga ega bo'lgan, ko'plab tez oqimlar va sharsharalarni hosil qiluvchi turbulent to'liq oqimdir.
Tor va chuqur vodiylar, shuningdek, rivojlanmagan muvozanat profili yaqinda tog' tizmalarining ko'tarilishi bilan bog'liq eroziya jarayonlarining qayta tiklanishidan dalolat beradi. Yassi tekislikda suv oqimlari deyarli butunlay yer yuzasiga kesilmagan, vodiylar hosil bo'lmagan va suv sathi eng past bo'lgan davrda ham qirg'oqlar bilan tinchgina oqadi. Yuqori davrlarda ular keng tarqaladi, katta maydonlarni suv bosadi va tekislik yuzasiga tarqalgan ko'plab qoldiq ko'llarni bir-biriga bog'laydi. Kongo daryosining o'zi, kengligi o'rta oqimda 20 km ga etadi, ko'plab orollar va kanallar bilan birga, toshqin paytida uning katta irmoqlari va Tumba va May-Ndombe ko'llarining suvlari birlashtiriladigan ulkan ichki havzani hosil qiladi. To'fondan keyin suv ombori o'rnida yil davomida saqlanib qolgan ulkan botqoqliklar qoladi. Kongo va uning irmoqlari faqat oqimning ma'lum qismlarida suzish mumkin bo'lsa-da, ularning transport ahamiyati juda katta, chunki ko'plab o'rmonli kam aholi punktlarida ular yagona aloqa vositasidir.
Ketish mumkin bo'lmagan hududlarni aylanib o'tish uchun temir yo'llar qurilgan. O'rta oqimdagi kanalining kengligi ko'plab orollar va kanallar bilan birgalikda 20 km. To'fondan keyin suv ombori o'rnida yil davomida saqlanib qolgan ulkan botqoqliklar qoladi. Kongo va uning irmoqlari faqat oqimning ma'lum qismlarida suzish mumkin bo'lsa-da, ularning transport ahamiyati juda katta, chunki ko'plab o'rmonli kam aholi punktlarida ular yagona aloqa vositasidir. Ketish mumkin bo'lmagan hududlarni aylanib o'tish uchun temir yo'llar qurilgan.