Kristallografiya va mineralogiya

Sodalit – Na
8
[AlSiO
4
]6Cl
2
  
Nomi tarkibidagi natriyga qarab qo‘yilgan. Ba’zan aralashma sifatida K
2
O 
va MoO
2
(molibdo-sodalit Monte-Sommidan topilgan).
Singoniyasi kubik, simmetriya ko‘rinishi – geksooktaedrik – 3L
4
4L
3
6L
2
9PC.
Sodalit donasimon agregatlar holida uchraydi. Kristallari kam uchraydi. U 
rombo-dodekaedrik qiyofaga ega.
Sodalitni rangi ko‘k, kulrang, yashilroq. Yaltirashi shishasimon, singan 
joylari yog‘langandek ko‘rinadi. Ulanish tekisligi (110) bo‘yicha mukammal. 
Sinishi tekis emas. Qattiqligi, solishtirma og‘irligi, optik xususiyatlari 30.7- 
jadvalda berilgan.
Sodalitni aniq bilish uchun mikroskopdan va kimyoviy xususiyatlaridan 
foydalanish kerak. Rentgenogrammadagi asosiy chiziqlari: 6,38; 3,68; 2,60. HCl 
da SiO
2
ajralib chiqib oson eriydi. Dahandam alangasida eriydi, ba’zan vijillaydi.
Sodalit magmatik mineral bo‘lib, odatda ishqorli effuziv jinslar bilan bog‘liq. 
Intruziv jinslarda ham uchraydi (sienitlar). Sodalit bilan birgalikda nefelin, 
kankrinit, evdialit uchraydi. Ayrim konlarda sodalit nefelin hisobiga ham hosil 

---

309 
bo‘ladi. Bunday hollarda u nefelin donalari atrofida havorang o‘ramlar hosil qiladi 
yoki to‘liq o‘rnini egallaydi. Sodalit konlari Uralda (Il’men tog‘laridagi nefelinli 
sientilarda), Tojikistonda (Zarafshonni sodalitli sienitlarida), Ukrainada (Mariupol 
rayoni), Vezuviy lavalarida, Transil’vaniyada ma’lum.
30.7-jadval 
Sodalit gruppasi minerallarini tarkibi va xususiyatlari 
Mineral 
Kimyoviy tarkibi, (% hisobida) 
a
0
Q
at
ti
ql
ig
i 
Soli
sht
ir
m
a 
og‘
ir
li
gi
Sindi
ri
sh
kO
‘r
sat
ki
ch
i 
SiO
2
Al
2
O
3
C
aO
MnO
B
eO
Na
2
O
Cl
SO
4
SO
3
S 
Sodalit
37,1
31,7
-
-
-
25,5
7,3 -
-
-
8,87
5,5-
6
2,13-
2,29
1,483- 
1,490
Lazurit
38,7
32,9
-
-
-
26,7
-
-
-
3,4 -
5,5 2,4
1,500
Nozean
36,2
30,8
-
-
-
25,0
-
8,0 -
-
-
5,5 2,28-
2,40
1,495
Gayuin
36,4
31,0
5,7 -
-
18,8
-
-
8,1 -
-
5,5 2,5
1,495-
1,504
Gel’vin
32,46
-
-
51,12
13,
52
-
-
-
-
5,7
8
8,27-
8,20
6
3,17-
3,37
1,728-
1,747