Kristallografiya va mineralogiya

Lazurit – Na
8
Ca[AlSiO
4
]
6
(SO
4
Cl,S)
2
  
Bu mineralga to‘q ko‘k rangiga qarab Shunday nom berilgan. Bu mineral 
formulasi hozirgacha to‘liq aniqlanmagan.
Singoniyasi kubik, simmetriya ko‘rinishi geksaoktaedrik - 3L
4
4L
3
6
6L
2
9PC.
Lazurit yaxlit zich massalar holida uchraydi. Kristallari juda kam uchrab 
tomonlari kub (110) va rombododekaedrdan (110) iborat.
Lazuritni rangi lazurdek-ko‘k (30.5-rasm), havorang, binafsha yoki yashil-
ko‘k. Yaltirashi shishasimon. Ulanish tekisligi (110) bo‘yicha mukammal emas. 
Boshqa fizik xususiyatlari 30.7-jadvalda berilgan.

---

310 
30.5-rasm. Lazurit 
HCl da lazurit kukuni osongina rangsizlanib, SiO
2
va H
2
S ajralib 
parchalanadi. Dahandam alangasida qaynaydi va oson eriboq shishaga aylanadi.
Lazurit asosan ishqorli intruziv jinslarni ohaktoshlar bilan kontaktida hosil bo‘ladi. 
Lazurit bilan bir assotsiatsiyada kal’sit, diopsid, skapolit, gladkolit va sul’fidlar 
(xal’kopirit, pirit) keladi. Uning konlari Janubiy Baykal bo‘yida, hamda 
Afg‘onistonda (Badaxshon koni) ma’lum.
 
30.6-rasm. Lazurit (silliqlangan) 

---

311 
Lazurit O‘zbekistonda asosan avvalgi Samarqand, Buxoro, Farg‘onadan 
topilgan mineral sifatida juda ko‘p yozmalarda ko‘rsatib o‘tilgan.
Lazurit chiroyli tosh sifatida (30.6-rasm) va ko‘k bo‘yoq olishda ishlatiladi 
Nozean – Na
8
[AlSiO
4
]
6
(SO
4
)  
Mineralog olim Noza sharafiga Shunday nom bilan atalgan. Xususiyatlari 
bilan u sodalitga juda o‘xshash. Kimyoviy tarkibi 30.8.-jadvalda keltirilgan.
Nozeanni rangi sarg‘ish, yashilroq yoki havorang tusli kulrang, ba’zan oq. Ayrim 
fizik xususiyatlari 30.7-jadvalda berilgan. Nozean ishqorli intruziv jinslarda, 
asosan effuzivlarda hosil bo‘ladi. Uning konlari Kanar orollaridagi ishqorli 
lavalarda, Italiyada (Al’ban tog‘lari), Sibirda (Minusinsk rayoni) ma’lum.