Mashinalardan foydalanish asoslari

1 
< ν
2
 . 

---

30 
2.3 – rasm. TXK davriyligini buzilmaslikning yo‘l qo‘yilgan darajasi 
bo‘yicha aniqlash. 
 
Shuning uchun texnik foydalanishning asosiy vazifalaridan biri texnologik va 
tashkiliy tadbirlar asosida buzilishgacha bo‘lgan ishlash davomiyligi 
variatsiyasini kamaytirishdan iborat. 
2.4- rasm Ishlash davomiyligi variatsiyasining maqbul 
davriylikka ta’siri.
 
Maqbul davriylik koeffitsientining qiymatlari 2.2.- jadvalda keltirilgan. 

---

31 
2.2 – jadval
Maqbul davriylik koeffitsienti - β 
R
re 
Ishlash davomiyligining variatsiya koeffitsienti 
0,2 
0,4 
0,6 
0,8 
0,85 
0,80 
0,55 
0,40 
0,29 
0,95 
0,67 
0,37 
0,20 
0,10 
Amaliyotda, detal, tizim yoki birikmaning buzilmasdan ishlash 
ehtimolligi grafigi aniqlangan bo‘lsa, undan foydalanib, maqbul davriylik 
koeffitsientini aniqlash mumkin. 


х
о


Bu 
usulda 
kuch 
uzatmaydigan 
mahkamlash 
birikmalari, 
elektr 
o‘tkazgichlar, suyuqlik va havo magistrallari uchun TXK ning maqbul 
davriyligini aniqlash mumkin. 
Texnik holat parametrining yo‘l qo‘yilgan o‘zgarishi va qonuniyati 
bo‘yicha davriylikni aniqlash. 
Avtomobil, agregat yoki detallar texnik holatining ishlanma b o‘yicha 
o‘zgarish parametri grafigidan maksimal (1), o‘rta (2) va minimal (3) texnik 
holati parametri o‘zgarishi jadalligi har xil bo‘lgan uchta detalni ajratib 
olamiz. (4.5 -rasm). 
bu erda: U – texnik holat parametri; U
b
– boshlang‘ich; U
re
– ruxsat 
etilgan; F – buzilish ehtimolligi; F
re 
– qaltis holatdagi ruxsat etilgan buzilish 
ehtimoligi; ℓ
txk
 – TXK davriyligi. 
Maqbul TXK davriyligi quyidagicha aniqlanadi. 
;
рэ
б
рэ
тхк
а
У
У



a
re
=µ∙a,
(2.4) 
bu erda: a – texnik holat parametrining o‘rtacha o‘zgarish jadalligi
(2-rasmdagi 2 detal uchun) 

---

32 
µ - texnik holat parametri o‘zgarishining maksimal jadalligi koeffitsienti;
µ - ning qiymati (2.6- rasm) quyidagilarga bog‘liq: 
- buzilishgacha ishlash davomiyligi variatsiyasi; 
- buzilmay ishlash ehtimolligining berilgan qiymati; 
- ishlash davomiyligining taqsimot qonuni turi 
2.5-rasm. Texnik holat parametri o‘zgarishining yo‘l qo‘yilgan qiymati va 
qonuniyati bo‘yicha davriylikni aniqlash. 
Normal taqsimlanish qonuni uchun
,
1


рэ
t


(2.5) 
bu erda: t
re
=(a
re
-a)/σ – ishonilgan ehtimollik darajasiga mos keladigan
me’yorlashtirilgan og‘ishlik 
Veybull-Gnedenko taqsimlanish qonuni uchun 
)
/
1
1
(
)
1
(
m
Г
Rрэ
n
m







,
(2.6) 
bu erda: G – gamma funksiya; m – taqsimlanish parametri. 
Variatsiya koeffitsienti va ruxsat etilgan buzilmasdan ishlash extimolligi 
qanchalik katta bo‘lsa, maksimal ruxsat etilgan jadallik koeffitsienti shuncha 
katta bo‘ladi va TXK davriyligi qisqaradi. 

---

33