Materialshunoslik indd
Download 6.82 Mb. Pdf ko'rish
|
Materialshunoslik
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bo‘shatish.
|
tob-
lanuvchanligi deyiladi. U asosan po‘latning tarkibidagi uglerod miq- doriga bog‘liq bo‘ladi. Har xil muhitda sovitilgan po‘latning eng katta 73 qattiqligi yuza qattiqligidir. Yuzadan 50% martensit va 50% trostit- dan iborat qatlamgacha bo‘lgan oraliq toblanish chuqurligi deyiladi. Toblanish chuqurligini aniqlashda diametri 25, uzunligi 100 mm ga teng namunadan foydalaniladi. Toblashdan keyin sementlangan qatlam strukturasida mayda igna- simon martensit, qoldiq austenit (200% gacha), ba’zan ortiqcha kar- bid qo‘shilmalari bo‘ladi. Quyi bo‘shatish 160...180 0 C da, bir marta toblansa ham, ikki marta toblansa ham, bajariladi. Bunda toblash martensiti bo‘shatish martensitiga o‘tadi va detaldagi kuchlanishlarni yo‘qotadi, sirt qatlamning qattiqligi 58...62 HRC ga yeta di, po‘latning bardoshlilik chegarasi ko‘tariladi, kuchlanishlarni to‘plovchi larga sezgirligi pasayadi. Sementatsiya qilingan va bir marta toblangan yuqori legirlan- gan po‘latlar da qoldiq austenit miqdori ko‘p bo‘ladi (50 % gacha). Ularning qattiqligini oshi rish uchun toblashdan keyin sovuqlik bi- lan ishlov beriladi yoki yuqori bo‘shatish, keyin toblash va quyi bo‘shatish ishlovlari beriladi. Qattiq karbyurizatorda sementlash pista ko‘mir (yoki yarimkoks va torf koksi) uglerod oksidli bariy bilan birga, kalsiy yoki natriy solingan maxsus yashik larda bajariladi. Yashikdagi buyumlar karbyu- rizator qatlami bilan birga shunday o‘chirib qo‘yiladiki, buyumlar ning umumiy hajmi karbyurizator hajmi ning 10...15 % ni tashkil qiladi. Qattiq karbyurizatorda sementatsiya ishlovi bajarilganda quyida- gi jarayonlar kechadi. Karbyurizator havodagi kislorod bilan o‘zaro ta’sirga kirishib, uglerod oksidlanadi (uglerod oksidgacha). U, temir ning ishtirokida dissotsi atsi ya la nadi va aktiv atomlar uglerod chiqa- radi: 2 CO→CO 2 +C. Bu uglerod po‘latga diffuziyalanadi. Yashikdagi uglerod oksidli tuzlar karbyurizatorning uglerodi bilan o‘zaro ta’sirga kirishib, muhitni uglerod bilan boyitadi (BaCO 3 +C→BaO+2CO), sementlanishni tezlatadi. Bo‘shatish. Bo‘shatishdan maqsad toblash natijasida buyumda hosil bo‘lgan ichki kuchlanishlarni kamaytirish, plastik xossalarini oshirishdir. Bo‘shatish toblashdan keyin bajarilishi shart bo‘lgan ja- rayondir. Bo‘shatish uchun buyum PSK kritik nuqtadan past harorat- gacha qizdiriladi. Bo‘shatish uch xil bo‘ladi: 74 • past haroratda bo‘shatish. Buning uchun buyum 160–250°C haroratda qizdiriladi, ma’lum vaqt tutib turilgandan keyin havoda so- vitiladi. Hosil bo‘lgan struktura Download 6.82 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|