Муаллифлар: Абдурахманов. П., физика-математика фанлари доктори, профессор, Эгамов У., физика-математика фанлари


Download 1.32 Mb.
bet34/114
Sana28.12.2022
Hajmi1.32 Mb.
#1014128
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   114
Bog'liq
4. Абдурахмонов К.П., Эгамов У

ma — — ky — rv + F0 sin Dt, (53.1)
Бу ифоданинг икки тарафини m массага булсак, m тебранаётган жисмнинг тезланиши ифодасига эга буламиз:


169


k r F0 .


a = y и + —sin (ot
m m m


^уйидаги алмаштиришлардан сунг


d2 y _dy k 2' r_nP'Fo_
a = , 2 ; U j ; Oo ; 2p fo
dt dt m m m


мажбурий тебранишларнинг тенгламасига эга буламиз:
d2
У ~ ndy 2 . .

  • f + 2^ + Oo y = /o sin ot, (53.2)

dt dt
Бу ифода иккинчи тартибли, чизикли, биржинсли булмаган дифференциал тенгламадир. Тенгламанинг ечими икки функциянинг йигиндисидан иборатдир:


y = Aoe p sin f Joo2 - p211 + A sin(ot + ф)
V У
Шундай килиб, мажбурий тебраниш
/ = 7°о - р2


(53.3)


о


циклик частотали сунувчи тебраниш ва о частотали гармоник тебранишлар йигиндисидан иборатдир.
Аввал, о о Ф о холатда тепкилар хосил булади, ундан кейин биринчи тебраниш сунади ва тоза мажбурий гармоник тебраниш


y = A sin( , (53.4)


колади (105 - расм).
Бу ечимни (53.2) - ифодага куйиб, айрим узгартиришлардан сунг куйидагига эга буламиз:


17o




ЛкфЛ

\1\

щ/чт

V1

Тепкилар 1

Сунмайдиган


  1. - расм. Тоза мажбурий гармоник тебранишнинг х;осил булиши


Бу ифодадан мажбурий тебранишлар амплитудаси ва бошлангич
фазанинг тангенси кийматларини топишимиз мумкин

f

(53.6)


A


02 - ю2)2 + 4р


2 2 ю


tg



2рю


2 D 2 ю0 - р


(53.7)


Тебранишнинг амплитудаси ва фазаси тизимнинг ю0 ва Р параметрларига богликдир. ю0 ва Р нинг аник кийматларида ю частотани узгартириб, амплитуданинг максимал кийматига эришиш мумкин.
ю ^ Юрез булганда мажбурий тебранишлар амплитудасининг
бирданига ортиши ходисаси - резонанс уодисаси деб аталади.
Резонанс ходисаси содир буладиган частота резонанс частотаси деб аталади ва уни (53.6) - ифоданинг махражи минимумга эришиши шарти оркали аникланади


d


02 - ю2)2 + 2ю2 = 0



4(ю02 - ю2)• ю + 2ю = 0 (ю02 - ю2)+ 2 = 0
171


Юре, =л/®7+2£7




(53.8)


  1. - расмда мажбурий тебранишлар амплитудаси ташки кучнинг частотасига боглик эгри чизиклари - резонанс чизицлари келтирилган.






106 - расм. Мажбурий тебранишлар амплитудаларининг резонанс
чизицлари


Резонанс частотаси р -суниш коэффициентига боглик ва р ^ 0 булганда, Юрез = ю0 , A ^ » га интилади. р канча кичик булса, эгри
чизик шунча юкорига кутарилади ва уткир характерга эга булади. Натижада, резонанс частотаси тизимнинг ю0 хусусий частотасига якинлашади.

  1. - §. Мажбурий электромагнит тебранишлар

Электромагнит тебранишлар сунмаслиги учун, тебраниш контурига R - каршилик, L - индуктивлик ва С - сигимга кетма-кет ва
параллел уланган, £ = £0Sin cot гармоник конун буйича
узгарадиган, мажбур этувчи ташки ЭЮК киритилади (107 - расм).


172


r-i=HimpH i—i


R L С


s


1^1

  1. - расм. Мажбурий электромагнит тебранишни хосил килувчи

электр занжир
Кирхгоф конунига асосан s
нинг оний киймати контур элементларидаги кучланиш тушишларининг оний кийматлари йигиндисига тенгдир


бу ерда UL - индуктивликдаги, UR - каршиликдаги ва UC - конденсатордаги кучланиш тушишларидир. (54.1) - ифодада куйидаги алмаштиришларни амалга оширсак


мажбурий электромагнит тебранишларнинг дифференциал тенгламасига эга буламиз.


Бу тенгламанинг ечимини контурдаги ток учун куйидагича ифодалаш мумкин:


ва уни интегралласак, конденсатор копламаларидаги заряднинг узгариш конунини топишимиз мумкин:


U L + UR + UC _ s >


(54.1)


UL — LQ; UR — R —; UCQ; s — s0 sin at L dt2 R dt’ C C’ 0










(54.3)


173


II


Q —
[ I0 Sin {at — p)dt —0 Cos {at — p) — — Sin
aa


at — p —


п
2


(54.4)


уз навбатида бу тенгламани дифференциалласак, галтакдаги токнинг узгариш тезлигини топишимиз мумкин.



Download 1.32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling