O‘quv qo‘llanma toshkent 2020

Davlat korxonasi Nizom kapitalining shakllanishi. Davlat korxonalarida Nizom kapitalining hajmi uning xo‘jalik faoliyatini amalga oshirish uchun davlat tomonidan belgilangan mol-mulk summasiga mos keladi. Mazkur miqdor ta’sis hujjatlarida – xo‘jalik sub’ektini tashkil qilish va uning balansiga mol-mulk o‘tkazish to‘g‘risidagi buyruqda qayd etilgan miqdorga muvofiq bo‘lishi lozim.
Davlat korxonasi Nizom kapitalini shakllantirish bo‘yicha provodka:
0130 – «Mashina va uskunalar» hisobvarag‘i Dti.
1010 – «Xom ashyo va materiallar» hisobvarag‘i Dti.
1080 – «Inventar va xo‘jalik jihozlari» hisobvarag‘i Dti.
5010, 5110 – «Pul mablag‘lari» hisobvarag‘i Dti.
8300 – «Nizom kapitali» hisobvarag‘i Kti.

Ma’suliyati cheklangan jamiyat Nizom kapitalining shakllantirilishi. Pul birligida baholangan Nizom kapitaliga qo‘yilmalar Nizom kapitalidagi ishtirokchining ulushini tashkil etadi. Har bir ishtirokchi (muassis) MCHJga ta’sis shartnomasiga muvofiq moddiy va (yoki) nomoddiy aktivlarni kiritadi. Nizom kapitalini shakllantirish bo‘yicha buxgalteriya yozuvlari yakka egalikdagi yozuvlarga aynan o‘xshash bo‘ladi, muassislar bo‘yicha tahliliy hisobgina zarur.
MCHJ Nizom kapitalining eng kam miqdori ro‘yxatdan o‘tkazilgan sanada eng kam oylik ish haqining ellik baravaridan kam bo‘lmasligi lozim. Muassislar, pul ko‘rinishida bo‘lmagan kiritilayotgan aktivlarni baholash to‘g‘risida keliShuvga erishishlari kerak, bunda baho aktiv o‘tkaziladigan sanadagi adolatli bahosini ifodalashi shart.
Nizom kapitalini shakllantirishning cheklangan muddati davlat ro‘yxatiga o‘tkazilgan paytdan boshlab, agar boshqa holatlar qonun hujjatlarida nazarda to‘tilmagan bo‘lsa, bir yildan oshmasligi lozim. Mazkur davr mobaynida MCHJ a’zolari tomonidan o‘z qo‘yilmalari kiritilmagan hollarda, agarda ta’sis hujjatlarida boshqa holatlar nazarda to‘tilmagan bo‘lsa, ular muddati uzaytirilgan to‘lovlar summasi 25% yillik to‘lov to‘laydilar.
A’zolar jamiyatga o‘z mol-mulklarini kiritganlaridan keyin ular o‘zlarining yakka tasarruf etish huquqini yo‘qotadilar. Mol-mulk yangi xo‘jalik sub’ekti aktiviga aylanadi, sheriklarning barchasi birgalikda egalik qilishga o‘tadilar. Bunday badallarning har biri muassislar majlisining bayonnomasida rasmiylashtiriladi, bu esa aktiv belgilanishi va baholanishiga barcha mulkdorlarning roziligini ifodalaydi.
Mustaqil malakali baholovchi tomonidan kiritiladigan mol-mulkni baholashni amalga oshirish davlatga yoki qisman qarashli bo‘lgan baholash ob’ektlari bitimiga jalb etiladigan hollarda majburiy hisoblanadi. Shuningdek, Fan va texnika Davlat qo‘mitasining xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi xo‘jalik sub’ektlari Nizom fondiga kiritiladigan nomoddiy aktivlar toifasiga tegishli bo‘lgan intellektual mulk va boshqa ob’ektlarni baholash to‘g‘risidagi xulosasi zarur.
Xo‘jalik sub’ektining Nizom kapitalini o‘zgartirishiga faqat muassislar qaroriga ko‘ra yo‘l qo‘yiladi, bunda Nizom kapitali o‘zgargani haqida ommaviy axborot vositalari orqali xabar qilish hamda ta’sis hujjatlarini qayta ro‘yxatdan o‘tkazish lozim.
Nizom kapitalining kamaygani to‘g‘risida MCHJ qarori bu haqda axborot e’lon qilinganidan so‘ng kamida uch oy o‘tgach kuchga kiradi.
Xo‘jalik sub’ekti buxgalteriyasi davlat organlarida ro‘yxatga olinishi bilan tasdiqlangan muassislarning tegishli qarorlarisiz Nizom kapitalining o‘zgarishi bilan bog‘liq operatsiyalarni aks ettira olmaydi.