O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

15-MAVZU. DORIVOR O„SIMLIK XOM-ASHYOSINI TAXLIL QILISH 
ASOSLARI 
Reja 
1. 
Dorivor o‗simlik xom-ashyosidan taxlil uchun namuna olish taritibi 
2. 
YAroqsiz mahsulot
3. 
Tovarshunos analizi ikki bosqichda 
4. 
Mahsulotni qabul qilish
 
Tayanch iboralar:
 
GOST 6077-80, Sobiq Ittifoq farmokopeyasi (XI 
nashri) va GOST 24027-0-80, ombor zararkunandalari, II-III darajada zararlangan, 
GOST, (Davlat farmakopeyasi), Baza va omborlarda, farmatsevtika muassasalari, 
Farmatsevtika zavodlari, Partiya, 
Arbitraj tahlil
 
 
Dorivor o„simlik xom-ashyosidan taxlil uchun namuna olish. Xom 
ashyo to‗plamining har qaysi o‗rin birligining umumiy tashqi ko‗rinishi 
tekshiriladi. Bunda tananing zararlanmaganligiga, namlanmaganligiga, GOST 
6077-80 bo‗yicha to‗g‗ri o‗ralgani va markirovka qilinganligiga e‘tibor beriladi. 
O‗rtacha namuna olish to‗plamining soni va o‗lchamiga bog‗liq. Sobiq 
Ittifoq farmokopeyasi (XI nashri) va GOST 24027-0-80 bo‗yicha agar to‗plamda 1 
tadan 5 tagacha nuqsonsiz o‗rin bo‗lsa, hammasini ochib ko‗rib o‗rtacha namuna 
olinadi, 6 tadan 50 tagacha o‗rni bo‗lsa, tanlab 5 tasi ochiladi, 50 tadan ortiq 
bo‗lsa, 50 ta o‗rni o‗rindan ajratib olingan 5 taga qo‗shimcha keyingi har qaysi 10 
ta o‗rin hisobidan yana bittadan ochib ko‗riladi. Agarda to‗plamda 50 dan ortiq 
o‗rin bo‗lsa ularning 10% ochib ko‗riladi. 
To‗plam ochib ko‗rilganda rangi, hidi, bir xilligiga va namligiga katta 
ahamiyat beriladi. 

---

69 
27-rasm. taxlil uchun namuna olish 
Dorivor xom-ashyo mahsulot quyidagi hollarda yaroqsiz deb topiladi va 
qabul qilinmaydi: 
1. bir sutka (kecha-kunduz) shamollatishda ketmaydigan badbo‗y yot xid 
bo‗lsa yoki o‗ziga xos hidini yo‗qotgan bo‗lsa; 
2. zaharli o‗simlik mahsuloti aralashmasi bo‗lsa; 
3. begona, dorivor va boshqa o‗simlik (somon, xashak) yoki mineral 
aralashmalar (qum, tosh) hamda qush va hayvonlar chiqindisi ruxsat etilgan 
normadan juda ko‗p bo‗lsa; 
4. mahsulot mog‗orlangan va chirigan bo‗lsa; 
5. ombor zararkunandalari bilan II-III darajada zararlangan bo‗lsa. 
Agar mahsulotning tashqi ko‗rinishi tekshirilganda uning bir xil emasligi, 
qisman mog‗orlaganligi va chiringanligi, boshqa o‗simliklar bilan ruxsat etilgan 
miqdordan anacha ko‗p va boshqa nuqsonlar aniqlansa, u vaqtda to‗plam butunlay 
navlarga ajaratilib tozalanadi va qaytadan ikkinchi marta qabul qilinadi. 
Ruxsat etilgan aralashma va nuqsonlar miqdori analizi yordamida 
aniqlanadi. Bu analiz uchun GOST, (Davlat farmakopeyasi) qo‗llanma hisoblanadi. 
Baza va omborlarda, dorivor mahsulotlardan ishlab chiqarish farmatsevtika 
muassasalarida, mahsus qilishda tovarshunos analizi olib boriladi. 
Tovarshunos analizi ikki bosqichda bajariladi: