O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent moliya instituti magistratura bo`limi

 
Ikkinchi bob bo`yicha xulosa 
Tarmoqlar va hududlarni modernizatsiya qilish ularning raqobatdoshlik 
darajasini oshirish, eksport saloxiyatini oshirish masalalari domiy e`tiborimiz 
markazida bo`lishi uchun xorijiy sarmoyalar va ilg`or texnologiyalarni hamda 
axborot-kommunikatsiya tizimlarini barcha sohalarga yanada jalb etishimiz 
zarurligi yurtboshimiz Sh.M.Mirziyoyev tomonidan aytib o`tilgan edi
53
.
53
Sh.M.Mirziyoyev. “Erkin va farovon, demokratik O`zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz” nomli O`zbekiston 
Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bag`ishlangan Oliy Majlis palatalarining qo`shma majlisidagi 
nutq. “O`zbekiston”. Toshkent-2016. 14-bet. 

---

62 
Biroq, barqaror iqtisodiy rivojlanishni ta`minlash nafaqat sarmoya kiritish 
orqali yangi korxonalarni barpo etish va faoliyatni yo`lga qo`yish emas, balki 
ushbu faoliyat ustidan jiddiy nazorat olib borishni taqozo etadi. Auditorlik 
tashkilotlari tomonidan tuziladigan va taqdim etiladigan auditorlik hisoboti va 
xulosalarining ushbu faoliyatni obyektiv va haqqoniy ko`rsatib bera olishi uchun 
esa milliy amaliyotdagi dissertatsiyaning ikkinchi bobida sanab o`tilgan 
muammolarni bartaraf etish o`ta muhim hisoblanadi va ushbu muammolarni 
quyidagicha umumlashtirish mumkin: 
- auditorlik hisobotida tahlil amallarining kamligi, umuman yo`qligi yoki 
diagramma, jadval ko`rinishida aks ettirilmaganligi sababli tushunmovchilikka olib 
keladi; 
- matn ko`rinishidagi axborotning o`rganish uchun ko`p vaqt talab etadi; 
- auditorlar aniqlagan kamchiliklar yoki muammolarni bartaraf etish 
bo`yicha boshqa korxonalar tomonidan amalga oshirilgan tadbirlarning taqqoslama 
ko`rsatkichlari yo`q; 
- barcha aksionerlarning iqtisodiy terminlar bilan tanish emasligi sababli 
hisobot va xulosalaridagi ayrim ma`lumotlarni o`zlashtira olmaydi; 
- xalqaro amaliyotdan farqli ravishda auditorlik xulosasida audit 
jarayonidagi eng muhim deb topilgan masalaning ko`ndalang qo`yilmaganligi va 
ushbu 
masalani 
yechish 
bo`yicha 
qanday 
amallar 
bajarilganligining 
yoritilmaganligi; 
- mahalliy va xorijiy auditorlik tashkilotlari tomonidan auditning milliy va 
xalqaro standartlari asosida tuzilgan auditorlik hisoboti va xulosasi o`rtasidagi 
tafovutlar hisobiga yuzaga kelgan tushunmovchiliklar va ho.k. 
- Bundan tashqari, barcha rivojlangan davlatlarda auditorlik faoliyati, 
ularga oid muammolar va ularni hal qilish yo’llari, faoliyat yuritayotgan auditorlik 
tashkilotlarining reytingi bayon qilingan maxsus jurnallar mavjud (masalan, RFda 
«Auditor», «Auditorskie vedomosti», «Buxgalterskiy uchet»; «Accounting cost» 
va h.k.lar). Ya`ni, auditorlik faoliyati natijalarini aks ettiruvchi ikki hujjat 
to`g`risidagi muammolarni mamlakat miqyosida yagona muhokama qilsa 

---

63 
bo`ladigan ommaviy axborot vositasi yo`q. 
Barqaror tayanch tarmoq korxonalarining davlat tomonidan qo`llab-
quvvatlanilsada, birgina “O`zbekneftgaz” kompaniyasi tizimida 2010-2016-yillar 
mobaynida qariyb 20 milliard dollarlik kapital qo`yilmalar kiritilganligiga 
qaramasdan suyuq uglevodorod va tabiiy gaz qazib olish kamaygani, 40 ming 
xodimi bo`lgan “O`ztransgaz” korxonasida esa muddati o`tgan debitorlik 
qarzlarining 14%ga o`sgani, 67 ming kishilik “O`zbekenergo” aksiyadorlik 
jamiyatining esa debitorlik qarzlari tagiga yetib bo`lmayotganligi hamda hayotiy 
zarur loyihalarning o`z muddatida bajarilmayotganligi ichki nazorat mexanizmi va 
moliyaviy faoliyat ustidan nazoratning yuqori darajada tashkil etilmaganligidan 
dalolat beradi. Ushbu korxonalarning auditorlik tekshiruvlaridan o`tishi majburiy 
qilib belgilanganligi esa auditorlik hisoboti va xulosalarini tuzish hamda taqdim 
etish bo`yicha dissertatsiyaning ushbu bobida keltirilgan masalalarni tezkor 
tartibda qaytadan ko`rib chiqish kerakligini belgilaydi.

---

64