Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Qonunchilik. Donishmand nomini 
olgan Yaroslav dav 
rida rus yerla-
rining dastlabki yozma qonunlari 
to‘plami – «Rus haqiqati» tu zilgan. 
«Rus haqiqati»ga fuqarolik va 
jinoiy ishlar bo‘yicha qonunlar 
kiri 
tilgan. Bundan tashqari, un-
dan o‘sha zamon rus jamiyati ij-
timoiy muno 
sabatlari, odat, udum 
va an’analari bo‘yicha ma’ lumotlar 
ham o‘rin olgan. Og‘ir ji 
noyat-
lar uchun o‘lim jazosi belgilangan. 
Lekin «Rus haqi 
qati»dagi ko‘pchilik 
moddalarda jarima to‘lash ko‘zda 
tutilgan.
Kiyev Rusi va qiðchoqlar. Ko‘ch-
manchi qiðchoq qabilalari XI asr-
ning o‘rtalarida Yoyiq daryosidan 
Dunaygacha bo‘lgan hududlarni 
egallashgan. Qiðchoq xonlari zarur 
paytda o‘n minglab jangchilarni 
safga tizib, Rus knyazlari yerlariga 
ta 
lonchilik bosqinlari uyushtirgan-
lar. Rus knyazi Vladimir Monomax 
(1113–1125) ilk bor qiðchoq xonlari 
qo‘ 
shinini yengadi. Uning davri-
da urushlar qiðchoqlar yashaydigan hududlarga ko‘chadi. 
Lekin Monomaxning vafo 
tidan so‘ng qiðchoq 
lar hujumi 
qaytadan bosh 
lanadi. Kiyev Rusi esa siyo 
siy tarqoq 
lik 
bosqi chi ga kiradi.
1. Kiyev Rusi qay tarzda tashkil topadi?
2. Oleg, Igor, Svyatoslavlar knyazligi davrida davlat-
ning asosiy vazifalari nima hisoblangan?
32-rasm. Kiyev Rusining 
otliq jangchilari
31-rasm. Yaroslav 
huzurida aholiga «Rus 
haqiqati» o‘qilmoqda

---

41
I BOB. O‘RTA ASRLARNING ILK DAVRI
3. Kiev Rusi davlatining boshlang‘ich va yuksalgan 
davrlardagi (XI asr) yutuq hamda muammolarini 
qiyoslab bering.
9-§. YEVROPA XALQLARI MÀDÀNIYATI
Franklar imperiyasida madaniyat. 
Buyuk Kàrl o‘z davlatida yangi màîrif 
tizimini yaràtàdi. Qirîl farmoniga ko‘ra 
xalq màktàblàri jîriy etiladi. Ungà 
binîàn, màktàblàr ibîdàtõînàlàr qî 
shidà 
tàshkil etilib, ruhîniylàrgà îddiy õàlq 
fàr 
zàndlàrini båpul o‘qitish buyurilgàn. 
Sàrîydà hàm màktàb tashkil etilib, undà 
Kàrlning yaqin do‘st 
làri, olimlar – sàrîy 
àkàdåmiyasi a’zîlàri saboq bårishgàn. Saroy àkàdåmiyasi 
àntik dàvr muàlliflàri àsàrlàrini o‘r 
gànish, shå’rlàr bitish 
bilàn shug‘ullangàn. Ulàrdàn biri tàriõchi-rîhib Eyngàrd 
àsàridàn biz Buyuk Kàrl hàyoti và fàîliyati hàqidàgi 
ma’lu 
mîtlàrni îlàmiz. Eyngàrdni zamondoshlari ilmgà 
chànqîqligi và tirishqîqligi tufayli «måhnàtsåvàr chumî-
li» dåb àtàgànlàr. Sàrîy àkà 
dåmiyasining yanà bir a’zîsi