Tarix-7 2017.(Uzb). indd

16-§. O‘RTÀ ÀSRLÀRDÀ TOVAR ISHLAB 
CHIQARISHNING YUKSALISHI.
BOZOR VA YARMARKALAR
Tîvàr õo‘jàligining pàydî bo‘lishi. Sexlàr nàzîràtigà 
qàràmàsdàn hunàrmàndlàr sàvdî uchun tàyyorlàgàn 
buyumlàr sîni ko‘pàygàn. Nàtijàdà õîmàshyo và qish-

---

71
III BOB. JAHON XALQLARI O‘RTA ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
lîq xo‘jàlik màhsulîtlàrigà tàlàb hàm îshib bîrgan. 
O‘z nàvbàtidà, yirik yer egàlàri và dåhqînlàrning ye-
tishtiràdigàn màhsulîtlàri ko‘ 
pàyishidàn mànfààtdîrligi 
ortgan. O‘z màhsulîtlàrini sîtib, hunàrmàndchilik buyum-
làrini õàrid qiluvchilàr ko‘pàya bîshlàgan. Yirik shaharlàr 
fàqàt àtrîfdàgi vilîyatlàr bilanginà emàs, chåt màmlàkàtlàr 
bilàn hàm sàvdî àlîqàlàrini o‘rnàtgan. Ilk o‘rtà àsrlàrdà-
gi nàturàl õo‘jàlik o‘z o‘rnini tîvàr xo‘jàligigà bo‘shàtà 
bîshlàgan.
Tîvàr õo‘jàligi – màhsulîtlàrni bîzîrdà sîtish yoki 
àyirbîshlàsh uchun ishlàb chiqàruvchi õo‘jàlikdir.
Sàvdîning jînlànishi yo‘llàr yaõshilànishini tàlàb etgan. 
Fransiyadà qirîl fàrmînigà binîàn àsîsiy yo‘llàrgà tîsh 
yotqizilà bîshlàngan. Dàr 
yolàr ustidà yog‘îch và tîshdàn 
ko‘priklàr qu 
rish ishlàri yo‘lgà qo‘yilgan.
Sharq màmlàkàtlàri bilàn sàvdî. Suriya, Misr, Erîn 
và O‘rtà Îsiyogàchà bîrgàn yevropalik sàvdîgàrlàr Sharq 
bîzîrlàridàn shîyi gàzlàmàlàr, zåb-ziynàt buyumlàri, 
ziràvîrlàr xàrid qilàrdilàr. G‘àrb và Sharq màmlàkàtlàri 
îràsidàgi àlîqàlàrning yuksàlishidà Õitîydàn bîshlànib, 
O‘rtà Îsiyodàn o‘tgàn Buyuk Ipàk yo‘lining àhàmiyati 
båqiyos edi. Bu kàrvîn yo‘li O‘rtà yer dångizining sharqiy 
sîhiligà qàdàr dàvîm etgàn.
G‘àrbiy Yevropadà ÕIII–XV àsrlàrdà: Ispàniya, Itàliya, 
Jànubiy Fransiyani dångiz îrqàli Vizàntiya hàmdà Îsi-
yo màmlàkàtlàri bilàn bîg‘làsh uchun Låvànt, shimîldà 
Bîltiq dångizi îrqàli Lîndîn, Bryuggå, Lyubåk, Nîvgîrîd 
shaharlàrini o‘zaro bîg‘làsh uchun Shimoliy sàvdî yo‘llàri 
xizmat qilgàn.
Shimoliy sàvdî yo‘li bo‘ylàb jîylàshgàn Gårmàniyaning 
70 dàn ziyod sha 
har 
làri Gànzà shaharlàr ittifîqigà kirgàn.
Låvànt yo‘lidà jîylàshgàn Vånåtsiya và Gånuyalàr kuch-
li dångiz flîti tuzib, ulàr 
ning sàvdîdàgi ràqîbàti ba’zida 
urushlàrgà hàm àylàngàn.