Tashishlarni tashkil etish va transport logistikasi” kafedrasi “texnik ijotkorlik asoslari” fanidan ma’ruzalar kursi andijon-2021-yil

Muammoni qo`yishning uch etapini farq qilish lozim: muammoni izlash, muammoni qo`yish va muammoni yechish.
1.Muammoni izlash. Ko`pincha ilmiy va texnikaviy muammolar yuzada yotadi. Ularni izlash kerak emas. Paydo bo`ladigan qarama-qarshiliklarni bartaraf qilish yo`llarini aniqlash va ularni yechishning yangi vositalarini topishda ularga sotsial buyurtmalar keladi. Masalan, shunday muammolar qatoriga xavoni ifloslantirmaydigan energetik qurilma yaratish muammosi. O`ta aniq va ko`rinarli bo`lmagan muammolar xam mavjud.
-Ko`pincha muammo “Teskaridan” paydo bo`ladi. Amaliy faoliyat, natijasida teskari yoki keskin farq qiluvchi natijalar olinganida.
-Muammoni izlash va tanlab olishda ularning yechish uchun bo`lishi mumkin bo`lgan natijalarini amaliyotning talablari quyidagilar bilan tasdiqlanadi.
-Ayni muammoni yechmasdan belgilangan yo`nalishda texnikaning yanada rivojlanishi mumkinmi?
-Mo`ljallangan tadqiqot texnikaga konkret nima beradi?
Belgilangan tadqiqot natijalari olinadigan yangi qonuniyat, ya`ni usul va vosita ilm xamda texnikada mavjudligidan ko`p amaliy baxoga erishishi mumkinmi?
2.Muammoni qo`yish. Yuqorida eslatilganidek muammoni to`g`ri qo`yish, ya`ni maqsadini aniq ifodalash, tadqiqot chegarasini aniqlash va shu bilan tadqiqot ob`ektini belgilash oddiygina ish emas va xar qaysi konkret xol uchun individualdir.
Muammo qo`yishning ma`lum umumiyligiga ega bo`lgan quyidagi asosiy “qoida” sini ko`rsatish mumkin.
a) ma`lumni nomalumdan qat`iy ajratish. Muammoni qo`yish uchun shu soxadagi fan-texnikaning yutuqlarini mukammal bilish kerak, aks xolda yanglishib ilgari yechilgan muammoni qo`yib qo`yish mumkin.
b) noma`lumni cheklash, takomillashtirish. Noma`lumning va o`rganilishi kerak bo`lganning chegarasini aniq belgilash kerak.
v) yechishning aniq shartlarini aniqlash, bu degani muammolar tiplarini aniqlash degani. Tadqiqotning umumiy usulini aniqlash va o`lchash aniqligi xamda baxolash masshtabini berish.
g) noaniqligining yoki variantlarning mavjudligiga, bu ilgarigini yangi pog`onada takrorlashga yo`l qo`yadi.