Ferdinand de sossyurning lingvistik nazariyasi. Tilshunoslikda strukturalizm

Amerika strukturalizmi-deskriptiv tilshunoslik nomi bilan ham yuritiladi, tilga belgilar sistemasi sifatida qaraydi, tilshunoslikda tovush va ma’noni farqlaydi.
Kopengagen strukturalizmi- glossematika nomi bilan yuritiladi, til sinxron sof munosabatlarning mavhum sistemasi sifatida beriladi. Bunda har bir konkret tilning o’ziga xosligi, xususiyatlari inkor etiladi.
What is the meaning of structuralism in linguistics?



1 – TOPSHIRIQ: QUYIDAGI SAVOLLARGA JAVOB BERING, MISOL KELTIRING VA IZOHLANG.
1) Ferdinand de Sossyur kim va uning qanday asarlarini bilasiz?
Ferdinand de Saussure (26-noyabr 1857 – 22-fevral 1913) — shveysariyalik tilshunos. Jeneva (1875), Leypsig, Berlin (1876—80) universitetlarida oʻqigan "Umumiy tilshunoslik kursi".
2) Ferdinand de Sossyur qaysi ta’limotga asos solgan?
Strukturalizm
3) F.de Sossyurning qaysi asari “Yevropa tillaridagi unlilar siatemasini o’rganishga” bag’ishlangan? "Umumiy tilshunoslik kursi"
4) F.de Sossyur tilshunoslikni nechta turga ajratadi va bular qaysilar?
5) F. de Sossyur fikricha til nutqdan qaysi belgilariga ko’ra farqlanadi?
1) Til – ijtimoiy, umumiy, nutq esa individual hodisa.
2) Til sistem, nutq esa asistem hodisa.
3)Til potensial (yashirin imkoniyat), nutqesa real voqelik.
4) Til sinxron, nutq esa diaxron, tarixiy hodisa.
5) Til – mohiyat, nutq – hodisa.
6) F.de Sossyur tilda 2 ta aspekt sinxroniya va diaxroniyani farqladi. Ushbu tushunchalar haqida nimalarni bilasiz?. Uning fikricha, til sistemasi va strukturasini o‘rganishda ayniqsa sinxron aspektning ahamiyati katta, tilshunoslik fanining bosh vazifasi til hodisalarining bugungi kundagi holatini o‘rganishdir va bu tilning tarixini, boshqa tillar bilan qiyosini o‘rganishdan avval bo‘lishi kerak.

7) Struktural tilshunoslik qachon yuzaga keldi va uning asosiy g’oyasi nimadan iborat?Strukturalizm atamasi va tushunchasi dastlab golland faylasufi X.I. Boasning 1939-yilda nashr qilingan maqolasida tilga olingan bo‘lib, u tilni belgilar sistemasi sifatida o‘rganuvchi, tilshunoslikning asosiy komponentlari – fonetika, grammatika, leksika o‘rtasidagi o‘zaro bog‘lanish va munosabatlarni tekshiruvchi, tilning tuzilishi to‘g‘risidagi ta’limot hisoblanadi. Bu aslida Ferdinand de Sossyur tomonidan bildirilgan g‘oya asosida yuzaga kelgan lingvistik yo‘nalish bo‘lib, XX asrning 30-yillaridan struktural lingvistika maqomini oldi va Chexoslovakiya hamda Daniya olimlari tomonidan rivojlantirildi.

8) Praga strukturalizm maktabining asosiy g’oyasi nimadan iborat?

Praga strukturalizmi (funksional tilshunoslik), Amerika strukturalizmi (deskriptiv tilshunoslik) va Kopengagen strukturalizmi (glossematika) bir-biridan tashkil topgan joy nomiga, tilni struktural hodisa sifatida olib, uni tuzilishiga ko‘ra tahlil qilishda qo‘llaniladigan metodlariga ko‘ra, lisoniy hodisalarga qaysi pozitsiya nuqtai nazaridan yondashishiga ko‘ra o‘ґzaro farqlanadi.

9) Amerika strukturalizm maktabining asoschisi kim?

Frans Boas
10) Kopengagen strukturalizmi maktabining asosiy g’oyasi nimadan iborat?
KOPENGAGEN STRUKTURASI Kopengagen strukturalizmi XX asrda 30 yilarning boshlarida Daniyada tashkil topdi: Tilshunoslikdagi bu yónalish glossematika de ham ataladi; Kopengagen strukturalizmining asoschisi Lui Yelmslev(1899-1965) bolib, ozi yaratgan maktabga 1936 yilda glossematika nomini berdi: Bu bilan olim tilga; til hodisalariga avvalgi tilshunosliklardan farqli yangicha nuqtayi nazardan yondashayotganligini alohida qayd etadi.
11) Strukturalizm nima? Strukturalizm struktural lingvistika XX asrning 20 yillarining oxirrogida (1926) yuzaga kelib, hozirgi zamon tilshunosligining oziga xos etakchi oqimlaridan; yona-lishlaridan biri bolib ioldi: Ushbu tilshunoslik til strukturasini urilishini) til nazariyasining asosi deb bildi.

12) Kopengagen strukturalizmi yana qanday nom bilan ataladi? Glossomatika.

13) Ferdinand de Sossyur belgining qanday xususiyatlarini ko‘rsatgan?
14) Kopengagen strukturalizmi qachon va qayerda tashkil topgan?Kopengagen strukturalizmi XX asrda 30 yillarning boshlarida Daniyada tashkil topdi: Tilshunoslikdagi bu yo'nalish glossematika deb ham ataladi.
15) Amerika strukturalizm maktabi asoschisi kim? Frans Boas