Finans hám finanslıq munasábetlerdiń xarakterli belgileri

113. Finanslıq dáldalshılıq.
114. Finans bazarınıń túrleri.
115. Finanslıq institutlar hám olardıń ekonomikada tutqan ornı
116. Qamsızlandırıwdıń ekonomikalıq mánisi
Qаmsızlаndırıw dеgеndе yuridikаlıq yamаsа fizikаlıq tárеplеr tólеytuġın qаmsızlаndırıw sıylıqlаrınаn qáliplеsеtuġın pul fоndlаrı еsаbınаn málim hádiysе (qаmsızlаndırıw hádiysеsi) júz bеrgеndе usı tárеplеrgе qаmsızlаndırıw shártnаmаsınа muwаpıq qаmsızlаndırıw tаbаnın (qаmsızlаndırıw pulın) tólеw jоlı mеnеn оlаrdıń máplеrin qоrġаwı túsinilеdi Sug’urta quyidagi ikkita tarmoqqa ajratilgan: - hayotni sug’urta qilish (jismoniy shaxslarning hayoti, sog’lig’i, mehnat qobiliyati va pul ta’minoti bilan bog’liq manfaatlarini sug’urta qilish, bunda shartnoma bo’yicha sug’urtaning eng kam muddati bir yilni tashkil etadi hamda sug’urta pullarining sug’urta shartnomasida ko’rsatib o’tilgan oshirilgan foizni o’z ichiga oluvchi bir martalik yoki davriy to’lovlarini (annuitetlarni) qamrab oladi); - umumiy sug’urta (shaxsiy, mulkiy sug’urta, javobgarlikni sug’urta qilish hamda hayotni sug’urta qilish sohasiga taalluqli bo’lmagan boshqa sug’urta turlari). Sug’urta majburiy va ixtiyoriy shakllarda amalga oshiriladi. Hozirgi kunda O‘zbekistonda majburiy sug’urtaning quyidagi turlari amalga oshiriladi: - harbiy xizmatchilar va harbiy majburiyatli shaxslarning, oddiy askarlar hamda boshliqlar tarkibiga kiruvchi shaxslarning davlat majburiy sug’urtasi; - soliq organlari xodimlarining davlat majburiy sug’urtasi; - davlat sud ekspertlarining hayoti va sog’lig’ini davlat tomonidan majburiy sug’urta qilish; - sudyalarning hayoti va sog’lig’ini davlat tomonidan majburiy sug’urta qilish; - Hukumat kafolati ostida kiritilayotgan va Davlat byudjeti mablag’lari hisobidan qurilayotgan ob’ektlardagi qurilish risklarini majburiy sug’urtasi; - xavfli ishlab chiqarish ob’yektiga ega korxonalarning xavfli ishlab chiqarish ob’yektida avariya yuz bergan taqdirda boshqa shaxslarning hayoti, sog’lig’i va (yoki) mol-mulkiga hamda atrof muhitga zarar etkazganlik uchun fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish; - transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish; - ish beruvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish; - tashuvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish. Majburiy sug’urta qonun asosida joriy etiladi. Majburiy davlat sug’urtasi davlat byudjeti mablag’lari hisobidan, majburiy sug’urta esa yuridik yoki jismoniy shaxsning o’z mablag’lari hisobidan amalga oshiriladi. Yuridik va jismoniy shaxslarning mol-mulkini sug’urta qilish, fuqarolarni baxtsiz hodisalardan sug’urta qilish, xorijga chiquvchi fuqarolarni sug’urta qilish, tibbiy sug’urta, uzoq muddatli hayotni sug’urtalash, yuklarni sug’urtalash kabi sug’urta turlari ixtiyoriy shaklda amalga oshiriladi.