Fiskal siyosat, davlаt byudjeti va uning taqchilligi

 

 

 

 

KEYN 

SCHILIK 

 

Neok

onser

vator

lar

 

---

Fiskal siyosat, davlat byudjeti va uning taqchilligi   

. 

 

453 

 

muvozanatlashtirish, 

soliqlarni 

ratsional 

darajada 

pasaytirib,  erkin  xususiy  tadbirkorlik  va  bozor 

raqobatini rivojlantirish  to‘g‘risidagi fikrlari;  

3. 

Davlatning 

 

iqtisodiyotga 

aralashuvi 

faqatgina  ayrim  xizmatlar,  xo‘jalik  faoliyatini  himoya 

qilish bilan cheklanishi kerakligi to‘g‘risidagi fikrlari; 

Fiskal  siyosat  oldiga  qo‘yilgan  maqsad  va 

vazifalardan  kelib  chiqib,  uning  uchta  yo‘nalishi,  ya’ni 

iqisodiy  o‘sishni  rag‘batlantirish,  barqarorlashtirish  va 

iqtisodiy  faoliyatni  chegaralash  siyosatlarni  alohida 

ajratib ko‘rsatish mumkin.

 

 

Iqtisodiy  o‘sish  maqsadlaridan  kelib  chiqib,  fiskal 

siyosat  bandlik  darajasini  va  shu  orqali  YaIM  real  hajmini  oshirishga  yo‘naltiriladi. 

Bunda  rag‘batlantiruvchi  fiskal  siyosatning   dastaklari  davlat  xarajatlarining  o‘sishi 

va soliq stavkalarining pasayishi hisoblanadi. 

Boshqacha  aytganda,  hozirgi  davrda  davlatning  byudjet  barqarorligini 

ta’minlashga qaratilgan moliyaviy siyosati iqtisodiy inqiroz yoki turg‘unlik davrida 

byudjet taqchilligini bartaraf etish maqsadlariga qaratilishi zarur. 

Agar  davlat  o‘zining  fiskal  va  xarajatlar  siyosatidan  foydalanib,  mahsulot 

ishlab chiqarish hajmini bir me’yorda ushlab turishga va narxlarning barqarorligini 

ta’minlashga  intilsa,  bunda  uning  iqtisodiyotni  barqarorlashtirish  orqali  iqtisodiy 

jarayonlarini  rag‘batlantirish  yoki  ushlab  turishga  qaratilgan  moliyaviy  siyosat 

turlicha maqsadni ko‘zlab, bir-biridan farqlanadi. 

Davlatning  iqtisodiy  faollikni  cheklash  siyosati    real  YAMM  hajmining  

potensial  darajasidan  keskin  farq  qilishini  kamaytirishga  yo‘naltirilib,  bu  ayni 

vaqtda    iqtisodiy  o‘sish  va  uning  tanazzuli  davrlarida  inflyasiya  va  ishlab 

chiqarishdagi inqirozli jarayonlardan qochishga qaratiladi. 

Iqtisodiyotning  siklli  rivojlanishini  tartibga  solish  orqali  makroiqtisodiy 

muvozanatlikni  ta’minlab  borishga  qaratilgan  fiskal  siyosat  bir  qator  moliyaviy 

vosita  va  iqtisodiy  dastaklar  yordamida  amalga  oshiriladi.  Qo‘llaniladigan  bu 

barcha  moliyaviy  vosita  va  dastaklar  birgalikda  tartibga  solishning  moliyaviy 

mexanizmini tashkil qiladi. 

Ma’lumki,  iqtisodiyot  nazariyasi  va  amaliy  hayotda  fiskal  siyosatning  ikkita 

turi ajratiladi: 

1.  Diskretsion  fiskal  siyosat  yoki  bevosita  davlat  tomonidan 

amalga oshiriladigan siyosat; 

         2.  Nediskretsion  fiskal  siyosat  yoki  avtomatik  ravishda 

barqarorlashtiruvchi siyosat. 

 

1.

Diskretsio

n fiskal siyosat 

2. Nediskretsion 

fiskal siyosat

 

---