Fitosenologiya

Nazorat savollari
1. Florogenez nimani ifodalaydi?
2. Alfa xilma-xillik deb nimaga aytiladi?
3. Beta xilma-xillik qanday ko’rsatkich?
4. Gamma xilma-xillikning ta’rifi qanday?
5. Fitosenozdagi seriyalar qanday amalga oshadi?
6. Klimaks xodisasini tushuntirib bering
Foydalaniladigan adabiyotlar ro’yhati
1. Pratov O‘., Shamsuvaliyeva L., Sulaymonov E. va bosh. Botanika (morfologiya,
anatomiya, sistematika, geobotanika). – Toshkent: Ta’lim, 2010. – 288 b.
2. Суворов В.В., Воронова И.Н. Ботаника с основами геоботаники. - M.:
«Просвещение», 1979. – 560 с.
3. Миркин В.М., Наумова Л.Г., Соломещ А.И. Современная наука о растительности.
– M.: «Логос», 2001. – 264 с.
4. Ипатов В.С., Кирикова Л.А. Фитоценология - С.-Пб.:Университет, 1997. – 360 с.
5. Миркин Б. М. Теоретические основы современной фитоценологии. - М.: 1985.
- 136 с.
6. Работнов Т. А. Фитоценология. - М.: 1983. - 296 с.
7. P.Rudall. Anatomy of Flowering Plants (An Introduction to structure and Development)
Third Edition. Cambridge. 2007. P. 147.
8. James D. Mauseth Botany an introduction to Plant Biology USA 2014. P. 766.
16-ma’ruza: Klassifikatsiyalashning ahamiyati. Sintaksonomiya va taksonomiya. Asosiy sintaksonlar to‘g‘risida tushuncha. Fitotsenotik kontinuum.
Reja
1. Klassifikatsiyalashning ahamiyati. Taksonomiya va sintaksonomiya
2. Asosiy sintaksonlar haqida tushuncha
3. Fitosenotik kontinuum
Tayanch so’z va iboralar: klassifikatsiya, takson, sintakson, taksonomiya, sintaksonomiya, kontinuum, assosiatsiya, formatsiya
1. Klassifikatsiyalashning ahamiyati. Taksonomiya va sintaksonomiya
O’simliklar jamoalarini o’rganish va qoplamni klassifikatsiya qilish muxim nazariy va amaliy ahamiyatga ega. O’simliklar qoplamini klassifikatsiyalash (sintaksonomiya) – gebotanikaning eng asosiy bo’limlaridan biri hisoblanadi. Sintaksonomiya atamasi faqat o’simliklar jamoalarini tartibga solish uchun qo’llanildi.
Klassifikatsiya yoki sintaksonomiya – muayyan bir aniq xududdagi barcha xilma-xil o’simliklar jamoalarini bir-biriga bo’ysinuvhi ierarxik klassifikatsion mezonlarga asosan taqsimlanish jarayonidir. Unga ko’ra muayyan xududdagi barcha o’simliklar jamoalari tur tarkibi, morfologik va floristik jihatdan tartibga solinadi. Bunda jamoalarni tartibga solishda jamoalarni ifodalovchi sintaksonlardan foydalaniladi. Geobotanikada jamoalarni belgilovchi eng kichik strukturaviy birlik sifatida – assosiatsiyalar qabul qilingan
Assosiatsiya – bir xil yashash joyida o’xshash sharoitga, dominant o’simliklarning oxhshash tashqi qiyofasiga (hayotiy shakl) ega, muayyan floristik tarkibga ega bo’lgan o’simliklar jamoasi hisoblanadi. Avval ta’kidlanganidek, assosiatsiya eng asosiy strukturaviy birlik hisoblanib, katta sintaksonlar aynan uning xususiyatlari, tuzilishi va tarkibiga qarab aniqlanadi. O’simliklar jamoalarini klassifikatsiyalash muxim nazariy va amaliy ahamiyatga ega. Assosiatsiyalar tarkibida barcha yaruslarda o’xshash dominantlar uchraydi, oxshash tarkibga ega bo’ladi. O’xshash assosiatsiyalar assosiatsiyalar guruxini tashkil qiladi. Ular esa o’z navbatida formatsiyalarni, formatsiyalar guruxini, formatsiyalar sinfini hamda eng yirik sintakson o’simliklar tipini shakllantiradi. Demak, o’simliklar qoplamini klassifikatsiyalash ma’lum sintaksonlarni qo’llash orqali amalga oshiriladi.
Taksonomiya esa o’simlik turlarini morfologik belgilariga asoslangan xoda tizimga solish jarayoni hisoblanadi. Taksonomiya o’simliklar sistematikasining ajralmas bo’g’ini hisoblanadi. O’simliklar florasi tur, turkum, oila, sinf, tartib va bo’limlar kabi taksonomik birliklardan iborat. Masalan, biror xududda tarqalgan o’simliklar turlarining soni 100 ta bo’ladigan bo’lsa, demak, xudud florasi 100 taksondan tashkil topgan bo’ladi. Bu turlar ma’lum turkum, oila va sinflarga birlashadi.