Fizika -matematika

I. Asosiy qism 
1-bo‘lim. Umumiy fizika kursi 
1. Mexanika. Inersiya momenti haqida tushuncha. Gyuygens-Shteyner 
teoremasi. Massa markazining harakat qonuni. Majburiy tebranishlar. Rezonans. 
Ko‘chish koeffitsientlari orasidagi bog‘lanish va ularning fizik ma’nolari. Inersiya 
kuchlari. 
Koriolis 
kuchlari. 
Harakat 
qilayotgan 
jismning 
kinetik 
energiyasi.So‘nuvchi tebranma harakat. So‘nishning logarifmik dekrementi. Osmon 
jismlarining harakat qonunlari. Butun olam tortishish kuchi. 1, 2 va 3-kosmik 
tezliklar. Impuls. Impulsning saqlanish qonuni. Elastik va noelastik markaziy 
to‘qnashishlar. Elastik muhitda to‘lqinlarning tarqalishi. To‘lqin tenglamasi. 
Turg‘un to‘lqin. Nyuton qonunlari. Inersial va noinersial sanoq sistemalari. 
Galileyning nisbiylik prinsipi. Inersiya momenti haqida tushuncha. Aylanma harakat 
uchun dinamikaning asosiy qonuni. Impuls va energiyaning saqlanish qonunlari. 
Garmonik tebranishlarda energiyaning o‘zgarishi. O‘zgaruvchan massali jism 
harakati uchun Mesherskiy tenglamasi. Garmonik tebranishlar. Matematik 
mayatnik. Fizik mayatnik. 
2. Molekular fizika. Suyuqlik chegarasida bo‘ladigan xodisalar. Sirt 
taranglik. 
Statsionar 
diffuziya. 
Diffuziya 
koeffitsientini 
hisoblash. 
Termodinamikaning I-bosh qonunini turli izojarayonlarga tadbiqi. Entropiya va 
ehtimollik 
Ideal 
gazning 
issiqlik 
sig‘imi. Van-der-Vaals tenglamasi. 

---

Molekulalarning o‘rtacha erkin yugurish yo‘li. Molekulalar rtacha to‘qnashishlari 
soni. Ideal gazning ichki energiyasi. Termodinamikaning I-bosh qonuni. 
Molekulalarning tezliklar bo‘yicha taqsimoti. Ideal gaz xajmining adiabatik 
o‘zgarishi. Puasson tenglamasi. Ideal gazning holat tenglamasi. Politropik jarayon. 
Molekular kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi. Nisbiy tezliklar uchun Maksvell 
taqsimoti. 
Kritik temperatura va kritik holat. Karno sikli. Karno sikli bo‘yicha 
ishlaydigan issiqlik mashinalarining F.I.K 
3. Elektromagnetizm. Bio-Savar-Laplas qonuni. Aylanma tokning magnit 
maydon kuchlanganligi. O‘zgaruvchan tok zanjiri uchun Om qonuni. Tok kuchi va 
kuchlanishning ta’sir etuvchi qiymatlari. Kondensatorlarni ketma-ket, parallel va 
aralash ulash. To‘la sig‘imni hisoblash. Tokning maydoni. Tokli o‘tkazgichlarning 
o‘zaro ta’siri. Tokning magnit maydoni. Elektr sig‘imi. Yassi kondensator va boshqa 
turdagi kondensatorlar sig‘mini hisoblash. Magnit oqimi. Oqim va induktivlik 
orasidagi bog‘lanish Elektr tebranishlar. O‘zgaruvchan tok olish. O‘zgaruvchan tok 
generatori. O‘zgaruvchan tok zanjiridagi aktiv, induktiv va sig‘im qarshiliklar. 
Turg‘un elektromagnit to‘lqin tenglamasi. Para-, dia- va ferromagnetizm. Gisterezis. 
Tebranishlarni qo‘shish. Lissaju shakllari. Maydon potensiali. Ekvipotensial sirtlar. 
Potensialni hisoblash. Ostrogradskiy-Gauss teoremasi va uning tadbiqi. Tekis 
zaryadlangan shar va tekislik elektr maydoni. Elektr yurituvchi kuch. Yopiq zanjir 
uchun Om qonuni. Kirxgof qoidalari va ularning ishlatalishi. Ampermetrlarni 
shuntlash. Elektr maydonda o‘tkazgichlar va dielektriklar. Polyarizatsiya vektori. 
Zanjirning bir kesmi uchun Om qonuni va uning differensial formulasi. Elektrostatik 
maydon. Kulon qonuni. Elektr maydon kuchlanganligi. Elektromagnit induksiya. 
Induksion tok. Lens qoidasi. 
4.Optika. Fotoeffekt. Eynshteyn tenglamasi. Tashqi fotoeffektning amalda 
ishlatilishi. Yorug‘likning yutilishi. Buger-Lambert qonuni. Yorug‘likning to‘da va 
faza tezliklari. Reley formulasi. Yorug‘lik to‘lqini uchun Dopler effekti. Kompton 
effekti. Optik kvant generatorlar-lazerlar. 
Yorug‘likning kvant nazariyasi. Fotoeffekt va Kompton effekti. 
Yorug‘likning bosimi. Lebedev tajribasi. Yorug‘likning sochilishi. Tindal tajribasi. 
Yorug‘likning qutblanishi. Tabiiy va qutblangan yorug‘liklar. Tirqishdan hosil 
bo‘lgan difraksiya. Difraksion panjaralar. Yupqa pardadagi interferensiya. Nyuton 
halqalari. Sun’iy optik anizatropiya. Ikki sathli atomlarning kogerent rezonans 
nurlanish bilan o‘zaro ta’sirlashuvi.Malyus qonuni. Bryuster qonuni 

---

5. Atom fizikasi. Frank-Gers tajribasi. Atom nurlanish spektrlarining 
qonuniyatlari. Elektronning orbital magnit va orbital mexanik momentlari. De-Broyl 
to‘lqinining statistik talqini. Aniqmaslik munosabatlari. Manfiy energiyali holatlar. 
Ishqoriy elementlar energiyasi va spektri. Vodorod va vodorodsimon atomlarning 
Lemb siljishi. Fizik vakuum va Lemb siljishini tushuntirish. Umumlashgan Balmer 
formulasi. Kombinatsion prinsip. To‘lqin va zarralar. To‘lqin tenglamasi. Shtern-
Gerlax tajribasi. Vodorod va vodorodsimon atomlarning nozik strukturasi. 
Rentgen nurlanishi. Mozli qonuni. Bor postulatlari. Elektronning spin va 
orbital momentlarini qo‘shish. Lui-de-Broyl gipotezasi. De-Broyl to‘lqinining 
xossalari. Shryodinger tenglamasi. To‘lqin funksiyasi. Atomdagi elektronlarning 
bog‘lanish turlari. Atom termlarining multiplet tuzilishi. Issiqlik nurlanish 
qonunlari. Spin-orbital ta’sirlashuvi. Atomning vektor modeli. Zeeman effekti. 
Atom energetik sathlarining kengligi. Magnit maydonda zaryadlangan zarra 
harakati. Lorens kuchi. 
6. Yadro fizikasi. Og‘ir yadrolarning spontan bo‘linishi. Gamma nurlanish. 
Zanjir reaksiyasi va uni amalga oshirish. Yadro modellari. Fermi-gaz modeli. 
Yadroning qobiq modeli. Yadroning umumlashgan modeli. Yadrolarning o‘lchami 
va zichligi. Yadrolarning massasi va uni aniqlash metodlari. Fotoyadro reaksiyalar. 
Elementar zarralar fizikasida saqlanish qonunlari. 
Radioaktiv yemrilish qonunlari. Effektiv kesim tushunchasi. Alfa zarralarning 
sochilishi. Rezerford formulasi. Yadro reaksiyalari. Yadro reaksiyalarining 
kinematikasi. Yadroning spini, momenti va magnit momenti. Yadro bog‘lanish 
energiyasining formulasi. Yadro zaryadi va atom nomeri. Yadroning tarkibiy 
qismlari. Proton va neytronning xossalari. Alfa, beta va gamma – yemirilishlar.