Fizika fanidan qo’llanma!
Download 227.5 Kb.
|
Fizika
Tebranish va to’lqinlar
Tebranishlar fazasi deyilganda tebranuvchi kattalikni ixtiyoriy paytda to’la aniqlovchi mustaqil o’zgaruvchi nazarda tutiladi Tebranish amplitudasi deb Muvozanat vaziyatdan eng katta siljish moduliga aytiladi 2π sekunddagi tebranish soniga siklik chastota deyiladi Garmonik tebranayotgan nuqtalarning koordinatasi , tezligi (v) tezlanishi(a) sin yoki cos qonuni bo’yicha o’zgaradi Garmonik tebranayotgan nuqtaning to’liq energiyasi o’zgarmas saqlanadi W = const Garmonik tebranish jarayonida chastota davr va to’la energiya o’zgarmas saqlanadi Garmonik tebranayotgan jismning kinetic energiyasi garmonik tebranadi va kinetic energiya tebranishlar chastotasi jism tebranishlar chastotasining ikkilanganiga teng Garmonik tebranayotgan jismning tezligi garmonik tebranadi va tezlik tebranishlarning chastota jism tebranishlari chastotasiga teng Difraksiya deb o’lchamlari to’liq uzunligi tartibida bo’lgan to’siq bilan tirqishdan o’tgan to’lqinlarning to’silgan sohaga og’ib ketishi hodisasiga aytiladi To’lqin interferentsiyasi deb to’lqinlar fazoning muayyan nuqtalarida natijaviy tebranishlari amplitudasi uning vaqt o’tishi bilan o’zgarmaydigan taqsimlanishini yuzaga keltirib qo’shish hodisasiga aytiladi Majburiy tebranish amplitudasi tashqi majburlovchi kuch chastota ortishi bilan , oldin ortadi maksimumga yetadi, keyin kamayadi Ekvatorda tebranish davri katta bo’ladi , qutubda kichik bo’ladi Mayatnikli soat yerdan oyga ko’chirilsa uning yurishi 2.5 marta sekinlashadi Matematik mayatnik ekvatordan janubiy (shimoliy) qutbga ko’chirilsa uning tebranishlar davri kamayadi Matematik mayatnikning tebranish davri uning massasi va boshlang’ich fazasiga bog’liq emas Vaznsizlik sharoitida matematik mayatnik davri cheksiz katta bo’ladi Matematik mayatnikning T (tebranishlar davri) υ (chastota) ω(siklik chastota) si uning m (massasi) k( bikrligi) ga bog’liq bo’lib g (erkin tushish tezlanishi ) va xm ( tebranishlar amplitudasi) ga bog’liq emas Vaznsiz sharoitda prujinali soatdan foydalanish mumkin Kosmik kemada vaznsizlik holatida prujinali soatdan foydalanish mumkin Prujinali mayatnik oyda ham yerda ham davri va siklik chastotasi teng har qanday ko’ndalang to’lqinlar qutblanadi To’qinning bo’ylama yoki ko’ndalang ekanligi qutblanish yordamida aniqlash mumkin ko’ndalang t suyuqliklarda va qattiqlik jismlarda tarqaladi Bo’ylama to’lqindan muhit zarrachalari to’lqin tarqalishiga parallel yo’nalishda tarqaladi bo’ylama to’lqinda zarrachalar harakat trayektoriyasi yo’nalishida tebranadi ko’ndalang to’lqinda zarrachalar harakat yo’nalishiga perpendikulyar bo’ladi Tovushning havodagi tezligi 340m/s Tovushning intensivligi deb Miqdor jihatdan tovush to’lqinlari harakat yo’nalishiga perpendikulyar joylashgan tekislikning yuza birligidan birlik vaqt oralig’ida o’tuvchi to’lqinlar energiyasiga teng bo’lgan fizik kattalikka aytiladi Jismni tebranma harakatga keltiruvchi kuch kattaligi va yo’nalishi davriy ravishda o’zgaradi Tebranayotgan jismning kinetic energiyasi muvozanat vaziyatdan o’tishda eng katta qiymatga erishadi Tovushning tezligi muhitning xossalari bilan aniqlanadi Bir muhitdan ikkinchi muhitga o’tganda to’lqin uzunligi va tovishning muhitdagi tezligi o’zgaradi Tovushning balandligi chastotaga qattiqligi amplitudaga bog’liq Gazlarda bo’ylama to’lqin tarqaladi Download 227.5 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling