51
Бундан ташқари, тушаётган нурланишнинг 35-70% гачаси орқага
сочилиши сабабли биотўқима томонидан қайтарилаётган
нурланишнинг
интенсивлиги сезиларли даражада ошади. Баъзи бир биотўқималар учун
алоҳида лазерлар ва унга яқин тўлқин узунликларнинг аниқланган invivo
тўлиқ қайтиш коэффициенти ва ёруғлик кириш чуқурлигининг
экспериментал қийматлари (кўзгу ва диффуз қисмлар) 31.2
жадвалда
келтирилган.
Ёруғликнинг биотўқимага кириш чуқурлиги [9]
Жадвал 3.1.2
Тўқима тури
λ, нм
мм
Биотўқима тури
λ, нм
мм
Инсон қўлининг
тўқимаси
(in
vivo)
600
650
700
750
800
850
900
1,4
2,0
2,6
2,7
3,0
3,0
3,0
Бронхларнинг
шиллиқ пардаси
633
1,1
Аорта девори:
қисман
515
0,2-0,4
кацийланган
633
0,7-1,0
Ошқозон
яраси
соҳасида
633
0,4
Одатда
515
0,4
Қон
айланиш
бузилганда
633
1,1
Сийдик пуфаги
девори
633
1064
1,9
5,2
Аортага ёпишган ёғ
тўқимаси
515
633
0,7
1,8
Масалан, терининг кўп қатламли ва кўпкомпонент
структураси
туфайли нурнинг у билан ўзаро таъсири жуда мураккаб [62, 90] (3.1.4., 3.1.5
чизмалар). Шох қатлам тушаётган нурланишнинг 5–7% га яқинини нурни
қайтаради. Коллемацияланган ёруғлик нурлари ҳаво- шох қатлам чегарасида
микроскопик бир жинслимасликлар туфайли диффуз нурга айланади.
Теридан қайтган ёруғликнинг кўп қисми тўқима (шох қатлам, эпидермис,
52
дерма ва микротомирлар системаси)нинг турли қатламларидан орқага
сочилиши туфайли ҳосил бўлади.
Чизма 3.1.3. Биотўқималарда лазер нурининг ютилиши ва сочилиши: а
— ютилиш устунлик қилади; б — ютилиш ва сочилиш улушлари бир
хил; в — сочилиш устунлик қилади [89]
Сочилган
ёруғликнинг
тери
пигментлари
билан
ютилиши
билирубиннинг миқдор концентрацияси,
гемоглобинни кислород билан
тўйинганлиги ва тўқималарда ва қонда дори таркибининг миқдори ҳақида
ахборот беради, масалан, бир қатор касалликларнинг диагностика ва терапия
методларининг асоси бўлган фотодинамик буёқлар (3.1.7 чизмага қаранг).
Кўринадиган ва яқин ИҚ нурининг тери орқали инсон организмига,
терапевтик дераза (600-1600 нм) деб аталадиган тўлқин узунлиги оралиғида
сезиларли даражада кириб бориши бир қатор
фототерапия усулларининг
асосини ташкил этади.