Fizikadan masalalar yechish texnologiyalari 1-mavzu. Nuqta kinematikasi, Qattiq jism kinematikasiga doir masalalar yechish

linza deyiladi.

Sferik sirtlarning markazlari orqali o’tuvchi O₁O₂ to’g’ri chiziq linzaning bosh optikaviy o’qi deyiladi (104-a,rasm).

O’rtasi chetlariga nisbatan qalinroq bo’lgan linzalar yig’uvchi linzalar deyiladi (104-b,rasm).

O’rtasi chetlariga nisbatan yupqaroq bo’lgan linzalar sochuvvchi linzalar deyiladi (104-v,rasm).

Yig’uvchi linzaga uning bosh optik o’qiga parallel bo’lgan nurlar tushirilsa, linzadan o’tgan nurlar fokus deb ataluvchi nuqtada yig’iladi. Linza bilan fokus nuqtasi oralig’idagi masofa fokus masofasi deyiladi (105-a,rasm).

Yig’uvchi linzaga ixtiyoriy burchak ostida tushirilgan parallel nurlar linzadan o’tgach fokal tekislik deb ataluvchi tekislikda bitta nuqtada yig’iladi (105-b,rasm).

Linzaning kattalashtirishi va linza formulasi.

106-rasm

Belgilash kiritamiz (106-rasm):

AB = h – buyum balandligi; A’B’ = H – tasvir balandligi; AO = d – buyumdan linzagacha masofa; A’O’ = f – linzadan tasvirgacha masofa; OF = OF’ = F – linzaning fokus masofasi

Yig’uvchi va sochuvchi linzalar uchun linza formulalari quyidagicha:

Yig’uvchi linzada d>F holatda

Yig’uvchi linzada d<F holatda

Sochuvchi linzada

Linza-tasvir masofasi f, va linza-buyum masofasi d larni kattalashtirish K orqali ifodalash:

Yig’uvchi linzada d>F holatda

Yig’uvchi linzada d<F holatda

Sochuvchi linzada

Linzaning kattalashtirishi quyidagicha:

	Yig’uvchi linzada d>F holatda
	Yig’uvchi linzada d holatda
	Sochuvchi linzada

Yig’uvchi linzada haqiqiy tasvir xosil bo’lishi uchun buyum va tasvir orasidagi masofa quyidagicha bo’lishi kerak: d + f ≥ 4F

Linza optik kuchining va fokus masofasining linza geometrik o’lchamlari va sindirish ko’rsatkichiga bog’liqligi:

1-a) Vakuumdagi linza uchun optik kuch va fokus masofa quyidagicha:



Bu yerda: D – linzaning optik kuchi [1/m=dioptriya]; R1,R2 – linza sferalari egrilik radiuslari; n_L – linzaning absalyut sindirish ko’rsatkichi.

1-b) Vakuumdagi simmetrik linza uchun optik kuch va fokus masofa quyidagicha:



2-a) Muxitdagi linza uchun optik kuch va fokus masofa quyidagicha (n_M-muxitning absalyut sindirish ko’rsatkichi):



2-b) Vakuumdagi simmetrik linza uchun optik kuch va fokus masofa quyidagicha:



3) Absalyut sindirish ko’rsatkichi n_L bo’lgan yig’uvchi linzaning fokus masofasi F₁ bo’lsa, bu linzani sindirish ko’rsatkichi n_M bo’lgan muxitga kiritganda fokus masofa F₂ quyidagicha: