Fizikadan masalalar yechish texnologiyalari 1-mavzu. Nuqta kinematikasi, Qattiq jism kinematikasiga doir masalalar yechish

ERKIN TUShISh TEZLANIShI

Erkin tushayotgan jism Yer markaziga yo’nalgan a=g=9.81m/c² tezlanish bilan harakat qiladi.

Agar jism tepaga harakatlanayotgan bo’lsa o’z tezligini 9.81m/s ga kamaytirib boradi, pastga harakatlanayotganda esa sekundiga 9,81m/s ga oshirib boradi ya’ni

Agar bizga a) ₀, ,t b) ,₀,g v) ₀, g, t, parametrlar berilsa og’irlik kuchi ta’siri erkin harakatlanayotgan jismning ko’chishi S ni quyidagi formulalar orqali topamiz.

Erkin tushayotganjismning tushish vaqti

Biror h balandlikdan tepaga va pastga ₀ boshlang’ich tezlik bilan otilgan jismning yerga tushish vaqtlari:

tepaga otilganda pastga otilganda

Biror h balandlikdan erkin boshlang’ich tezliksiz tushayotgan jismning yerga urilish vaqtidagi tezligi:

Jism ₀ boshlang’ich tezlik bilan tepaga yoki pastga otilishidan qat’iy nazar yerga bir xil quyidagicha tezlik bilan uriladi:

Yer sirtidan tepaga ₀ boshlang’ich tezlik bilan otilgan jismning ixtiyoriy h balandlikdagi tezligi:

GORIZONTGA BURChAK OSTIDA OTILGAN JISMNING HARAKATI

Agar gorizontga  burchak ostida otilsa 0 boshlang’ich tezlikning o’qlardagi proeksiyasi quyidagicha (9 - rasm) Jism gorizontga burchak ostida otilsa vaqt o’tishi bilan tezlikning OX o’qdagi proeksiyasi o’zgarmay faqat OU o’qdagi proeksiyasi har sekundda 9,81 m/s ga o’zgaradi. Chunki og’irlik kuchi faqat vertikal ta’sir qiladi

Demak ixtiyoriy paytdagi tezlikning o’qlardagi proeksiyalari quyidagicha



Yer sirtidan biror y₀ balandlikdan gorizontga  burchak ostida tepaga va pastga otilgan qiyalatib otilgan holatlar uchun jism koordinatalarining o’qlardagi o’zgarishi quyidagicha (10,11-rasmlar):



Er sirtidan otilgan jism:

Yer sirtidan gorizontga  burchak ostida ₀ boshlang’ich tezlik bilan otilgan jismning uchish vaqti t_UChISh , ko’tarilish vaqti t_KUT, uchish uzoqligi l_UChISh, ko’tarilish balandligi h_MAKS quyidagicha:

Agar yer sirtidan gorizontga burchak ostida otilgan jismning uchish vaqti t_UCh ma’lum bo’lsa, maksimal ko’tarilish balandligi h_MAKS quyidagicha:

Agar yer sirtidan gorizontga α burchak ostida otilgan jismning ko’tarilish balandligi h_MAKS ma’lum bo’lsa, uchish uzoqligi ℓ_UCh quyidagicha:

Biror balandlikdan gorizontga burchak ostida otilgan jism:

u₀ balandlikdan  burchak ostida tepaga otilgan jismning maksimal ko’tarilish balandligi (h_max) (10 rasm)



u₀ (h) balandlikdan gorizontga nisbatan  burchak ostida ₀ tezlik bilan tepaga va pastga qiyalatib otilgan jismning tushish vaqti (t_uch), uchish uzoqligi (l_uchish), tushish tezligi (_TUSh ) va tushish burchagi (β_TUSh) quyidagicha (10-11 – rasm)

↑↑tepaga

↓↓ pastga