Flot a chalinar, aftidan, saroy ostidagi yergulalarda asla asozlar ishlamoeda edi

-J
Gunami kabir—z^r gunox-
Turdagi tilla ^oplangan ikki tava^ali na^shinkor eshik- ning bir tava^asi sekin ochilib, gbayta yopildi. Janob Xomush ikki yoniga tuflab:
—Ey bandam mutakabbir! —deb xitob g^ildi. —Bobong Amir Temur arvssini shafe keltirib aytamen,—dedi, — shukrona bildirib istigfor aylagaysen.
—Siz-chi? Siz nechun istigfor aylamaysiz, ^azratim?— Mirzo Ulugbek bir gladam oldinga yurdi. —Siz nechun "Mozori kalon"da takbir tushirib, tangriga ^amdu sano uk;ib yotmos urniga saltanat yumushla riga bosh ti^asiz? Uzingiz aytgan sha\di aysh ipщida, taxt so^ibidan g^ud- ratli bulmos niyatida saltanatda fitna g^uzgab, fis^i fujur g^ilasiz? Bas! Men sizday jo^illar bilan mu- bo^asa g;ilib ultirmosni uz sha’nimga nomunosib deb bilamen!
Rangi uchgan, allag^anday ichki bir gururdan kuzlari chag^nab ketgan Mirzo Ulugbek oldini tusgan ulamolarni yorib utib, turdagi eshikka tomon yurdi. Dag-dag k,alti- ragan a’lo^azratlarining vajo^ati shunday ^Ur^inchli ediki, eshik oldida turgan ulamolar beixtiyor chekinib, unga yul berishdi.
Mirzo Ulugbek ularning yonidan utib, chetlariga tilla tasma g^o^ilgan uymakor eshikni shitob bilan uziga tortdi. Eshikning ung tava^asi shara^lab ochildi-yu, devorga tegib yana yopildi. Mirzo Ulugbek gbayta yulkib ochib ichkyriga kirdi.
Shiftdagi oltin ^andilga terilgan unlarcha shamlar - shu’lasida sha^zodaning sunik yuzi guyo ganchdan yasalgan ni^obday sovu^ tuyular, chug^ur botgan kuzlari bejo charagugar, ^ush-^ush tilla uzuk ta^ilgan ingichka g^oram- tir barmogutari asabiy titrardi.
Mirzo Ulugbek alla^anday yengil tortib, taxt yonidagi os kursiga borib utirdi. Sha^zodaning ganch ni^obni eslatgan yuzi, g^altiro^ k^ullari, ayni^sa bejo javdira- gan kuzlari uning dilida mezdga uxshash bir tuygu uygotgan, fa^at g^andaydir gurur, temuriylarga xos bir iftixor ran boshlashga g^uymas edi.
Xonaga alla^anday ogir, kishini ezuvchi bir jimlik chu kd i. Shift va devorlardagi kuzni ^amashtirib jilo- langan nafis bezaklar, tilla suvi yuritilgan nozik nasshlar, yerda yal-yal yongan sheroziy gilamlar, ^ubbdsimon shiftdagi oltin g^andilga terilgan shamlar xiralashgan- day, xona sal ^orongilashganday buldi. Yo ^albidagi tufon xiyol pasayganidan shunday tuyulyaptimi unga?..
Mirzo Ulugbek yer ostidan sha^zodaga kuz tashladi. Mirzo Abdullatif, boshida dur ^adalgan g^unduz tel pak, egnida avrasi zarbof z^ashz^ir pustin, belidagi kumush kamarida z^iniga la’l va javoz^ir ^adalgan z^ilich, ^ullarini oltin taxtning baland suyanchiz^lariga tirab, bir nu^taga tikilib utirardi. Voajabo: bobosi utirgan bu taxt sha^zodaga kuch-z^uvvat ato z^ildimi, bopщami, ish^ilib, uning che^rasidagi boyagi taraddud yudolgan, xuddi bobosinikiga uxshagan, yono^lari turtib chivdan z^oramtir yuzida, ichiga botgan sal z^isi^ kuzlarida odamni chuchitadigan sovuz^ bir ifoda paydo bulgan edi. U nimasi bilandir bobosi Amir Temurni eslatar, u z^am bobosiday novcha, z^otma, z^iygir burun edi, fa^at kuzlari... sal v^isiz^, alang-jalang kuzlarida bobosiga yot bulgan al- la^anday sarosima bor edi...
Mirzo Ulugbek kuzini undan uzib shiftga, sham terilgan chambarak tilla z^andilga tikdi.
"Yo tavba! Bu toju taxtda ne sez^r, ne sir-asror bor ekankim, unga ultirgan z^ar bir kimsa darxol uzgaradi? Odamiylikni, umri bebaz^o bir fakiru z^azugr ekanini darxol unutadi? Bu toju taxt, bu saltanat z^yech bir kimsaga vafo z^ilmasligini yodidan chi^aradi? Nainki pzaz^zoda, bu taxt z^attokim amirul muslimin atalmish Amir Temurga z^am vafo z^ilmaganini tushunmaydi? Ana, guyo bobosi Amir Temurday gerdayib ultiribdi! Bilmay- dikim... yuz^, tuxta, Muxammad Taragay! Nechun sen shaz^zodadan ranjiysen? Bu vafosiz toju taxt, insonlar ustidan z^okimlik z^ilmoz^ lazzati uzingni e^am az^li z^ushingdan ayirmagan edimu? Shaz^zoda yaxshi bulsun, yomon bulsun—uz farzavding, uz pushtikamarinzdan bulgan zur- riyoting emasmu?.. Ot tepkisini ot kuta radu r. U ni z^argab, yomonlik tilagandan yaxshi suzingni suzlab, nasiz^atingni z^ilganing maz^bul emasmu, ey osiy banda?”
Mirzo Ulugbek kungli zomshab, shaz^zodaga yuzlandi, dilidagi iztirob aralash gururni bosib:
—Shaz^zodai juvonbaxt!—dedi sekin.—Taxtimning va- liazuzi sen eding. Ollo taolo fazrkrni uz razrlatiga chorlasa bu taxtga sen ultirar eding. Olloning inoyati bilan kuzim tirigida bu taxt senga nasib bulibdi, men bunta rozimen...
Shaz^zoda z^ullarini oltin taxtning suyanchiz^lariga tirab, sovus kulimsiradi:
—Balli sizga, z^iblagoz^! Va lekin men bu taxtni sizning ixtiyoringiz bilan emas, birlamchi, z^a^ taoloning inoyati, ikkilamchi, uz kuch-^udratim ila z^ulga kiritdim!
Mirzo Ulugbek lablarini satti^ ^imtib:
"Burgut!—dedi ichida.—fypa burgut!" Uning kungliga yopirilib kelgan me^r izgirin tekkan shamday sunib, yuragi yana muzladi.
U avvalo sha^zodani uglim deb, ^olaversa, egilgan boshni ^ilich kesmas deb, ^amiyatini bukib kelgan edi, bu ^uzgun esa... Mirzo Ulugbek jismini k,asshatgan alamli tugyonni arang bosib:
—Kuch-^udratingga inonib,—dedi,—Movarounna^r sar- ^adiga gladam ^uymay siyomat-soyim silasenmu?
Sha^zodaning rangi uchib, bejo kuzlari tungi alanga- day yaltillab ketdi.
—Nechun sadam suymaganmen? Movarounna\r ulusi oyogim ostidadur!
—Esingda bulgay, bu tupro^ni oyo^ osti ^ildim, degan ne-ne foti^lar, ne-ne ja^ongirlar utgandur. Ularning xoki k,ayda—tirik bir banda bilmaydi va lekin bu zl, bu tupro^ abadulabad turajakdur!
Mirzo Abdullatifning yup^a lablariga kinoyali ta- bassum yugurdi... O, ra^matli momosidan utgan bu sovus tabassum! Momosining lablaridan shu yanglig kinoyali kulgu arimas edi. Yus, momosi emas, barita toju taxt aybdor. Toju taxt suturtirgan buni! O, kaltabin far- zand! Bilmaydurkim, amir ush-shuaro Umar Xayyom ^azratlari aytganday: