Flot a chalinar, aftidan, saroy ostidagi yergulalarda asla asozlar ishlamoeda edi

Dun mening deganlar,
Ja^oi molin olganlar. Kargas suщdek bulubon. Ul ^aromta botmishlar..."
—Ne deb pichirlaysen, darvesh?
Janob Xomushning vazmin ovozidan seskanib kettan ^alandar "olloga takbir tushirmovdamen, pirim", deb yubordi-yu, "osiy bandangni uzing kechirgaysen, parvardi- gor", deb ^uydi*
—Bolam,—dedi ^azrat yana boyagiday muloyim tovush- da.—Seni cha^irmo^din muddao, senga bir yumush yuklamo^ erdi. Ammo bu yumushni yuklamoz^din avval senga bir savolim bor, olloz^ gadoyi...
^alandarning yuragi uvishib ketdi: "Tunov kungi yumushni su rasa, ne ^ilurmen?"
—Bolam ^alandar. Sen foniy dunyo lazzatini tark etib savobi azim yumush z^ilding. Dargoz^i iloz^iyning gadosi—sa^-taoloning suyukli bandasi erur. Ammo ros- tingni ayt: kunglintda bu yulni ixtiyor etib t^gri z^zzldimmu, yuz^mu, degan bir ishtiboz^ yu^mu?..
^alandar K,arno^iy oldidan ilon chiz^an odamday yuragi shuv etdi: janob mutavalli uning kunglidagi shub^alarni sezgan edi!
—Nechun sukut ^ilursen, darvesh?
K,alandar sekin bopzini kutardi. Janob Xomush sal oldinga egilib, paxmoz^ ^oshlarini bir-biriga tutashti- rib unga z^adalib utirar, ^ip-z$izil, xushsurat chezuzasida bulakcha bir shiddat, kish pni uziga rom zuzladigan bir kuch bor edi. ^alandar kuzini olib socharkan, bosh chay^adi:
—Yuz^, pirim, kunglimda shubz^a yus. Va lekin...
—Suzla,—dedi janob Xomush.
—Va lekin zoz^idlarning kirdikorlari ranjitadur, pirim. Kuplar gadolikni tanlabdi, ammo gadolikka bosh egmaydi, gunozuzan z^urzuiay nasha chekadi, giybat zuzladi, zrzmor uynaydi, pirim...
—Innallozuz maassobirin, ya’niki, ollo sabr zuzlgonlar bilan birgadur. Sabr zuzlgaysen, darvesh.
Janob mutavalli chuz^ur xursinib, bir tebranib z^uydi:
—Dzzlingdan bul ishtiboz^ni z^aydab, istigfor ayla- gaysen. Toki, kimki gunoz^ zrzlsa, tong-la mazrzzarda jazosiz kolmagay. Parvardigori olamga shoz^u gado baro- bardur, butam. Mana, shoz$ mirzo Ulugbek. As-salotin zillolloz^u fil arz. Inchunin, men xudozzizzg yerdagi soyasidurmeN' deb mutakabbirlik z^ildi. Bobosi Amir Temur...—xudovandi karim ul zoti tabarrukni bu dunyoda soz^ibi toj zuzlgondek, oxiratda z^am muz^arribi dargoz^ zuzlgay!..—Bobosi sozrzb^iron vaszzyatlarzzdan yuz ugirib, sodiz; amirlarni oyok; osti z^ildi. Takabburlik yuliga utib, foniy dunyo lazzatlariga shungidi. O*[ibat, ikki dunyo gunoz^kordur... ^a, bolam, xalloz^i olam z^yech bir bazzdasining gunoz^ini kechmaydur. Toki... Assavobu bifaz- liz^ye val uzsobu biadliz^ye va la yadjibu alayz^ye shay’un... Takabbur sho^ning lashkarlari z^atlu zrzrgin bulibdur. Taxtimizning valiazusz Mirzo Abdullatif z^ushinlari

bugun-erta dorussaltana Samar^andga kirib keladur, bo­lam...
^azrat unga z^arab gapirayotganini, undan javob kuta- stganinp bilsa ^am, KDlandar boshini kutarmadi. U nima deyishini, ^azratlarining bu gariga ^anday javob beri- shini bilmas edi. Garchi u, Mirzo Abdullatif lashkar tortib kelayotganini eshitgan bulsa xam, ^azratining aytganlari kunglini agdar-tuntar ^il. b yubordi. Nechun? Yo Mirzo Ulugbekka achinganidinmi? Uzing afv et, par- vardigori olam! Va lekin... osiy banda ne deydi? Osiy bandangning say biri betavfi^, z^ay biri imoni basalo- mat muslimin, yolgiz uzingga ayon emasmi, xudovandi karim?..
—Nechun indamaysen, darvesh?
—Suzingizni mulo^aza z^ilmozuzamen, pirim. Fil^az^i- sat, $as taologa sho^u gado barobardur...
—Kamo^uva su^^u^u,—dedi zuzzrat,—Inshoollozu endi- likda bu guno^ ishlarga chek ^uyilur. Movarounna\rda tavfiz^ va adolat kamol topadur. Ilo^i omin!—^azrat yuziga fotika tortib, yana ^arnotsiyga tikildi. —Kamina z^azrat Ulugbekka z^arshi emasmen. Ammo bu zot fa^irday kimsalarni kukragidan itarib, atrofiga shayxulislom Bur^oniddin birla zuzzi Xoja Miskinday laganbardor ulamolarni, Ali V^ushchiday nobakor shogirdlarni yigdi. Shu sababdin mana, Xoja Miskin ^azratlari z^alol ulamolar bergan fatvoga sarshi chi^di.
^alandarning yuragi shuv etdi.
"Ne fatvo?"
—Endilikda,—dedi janob Xomush ovozi durillab, — Mirzo Ulugbek toju taxtni k;ayta egallash azmida rasadxonaga uya kuygan shogirdlariga maxfiy topshirizuzar beribdur. Boz xabar keldikim, Mirzo Ulugbek bul ish uchun badkirdor Ali K^ushchiga kup tilla va boylik in’om etibdur... Bundan xabarikg yuz^mu?
K^alandar yalt etib z^aradi. Xomush ^azratlari oldinga egilganicha unga z^adalib dolgan edi.
—Yuzu pirim, ulimdan xabarim bor, ammo billo^, bundan xabarim yukdur...
Janob Xomush kuzini undan uzib, bosh irgadi.
—Seni chazufmovdan mu rod shulkim, bu farishtasiz dargo^ga va beimon Ali ^ushchiga kuz-sulos bulib turgaysen. Zerokim, jannatmakon Amir Temur tillala- rini yashirmoz^a yul z^uymoz^—guno^i azimdur.
Janobning ovozida shunday • sovuk; bir z^atiyat, va- jo^atida shunday zur shiddat, yonib turgan kuzlarida shunday bir se^r bor ediki, K^alandar dovdirab:
—Bandam ojiz ne deyman? Pirimning amri vojib erur,—deb yubordi.
^azratlari bosh irgab ma’^ulladi-da, vajo^atini uzgartirmay davom etdi:
—Bu ishda faromushlik ^ilib bulmaydur. Tunu kun rasadxona tevaragidan ketmagil. Battol Ali ^ushchini kuz ostingdan ^uymagil.
"Yo rab. K,aysi gunoe^larim uchun fa^irning boshiga bu savdolarni yuklading? ^amdu sano u^ib. xilvatda yotmok; urniga aygo^chilik silsam. Musofirlikda boshimni si­lagan ustodlarimning yaxshiligiga yomonlik ^aytarsam..
—E^amma yumush xufiya bulmogi lozim,—dedi ^azrat.— Zerokim, sha^zodai valia^d Abdullatif dorussaltanani zabt etib, taxtga mu^im ultirmaguncha bul sir-asrorni bir kimsa bilmagay. Suzimni angladingmu?
—Angladim, pirim...
—Ollo^ senga madad bergay, ilo^i omin!—^azrat yuziga fotika tortib, dasturxonga ishora ^ildi:
—Issi^ nonlardan ^uyningta sol, darvesh.
V^alandar itoatkorlik bilan dasturxondan ikkita pa- tir olib ^uyniga tivdi-da, or^asi bilan yurib, charogon xonadan chi^i.
Boyagi izgirin pasaygan, lekin kun sovu^ edi. Xayoli chuvalashib ketgan ^alandar, kuz oldi korongilashib, ustunga suyanib ^oldi.
"E darig. Nechun bu zot unga yopishib oldi? Nechun bu nopok yumushni unga topshirdi?”
Bu takabbur mutavalli uni birinchi kurgandayo^ shub^a osgiga olganini, shub^a ostiga olganlarni esa shu yul bilan sinab kurish odatlari borligidan bexabar ^alandar, ^islar tufonidan gandiraklab ^ovlidan chi^di.
Shu payt tanщaridan "Yo ollo, dust, yo ollo!" degan ovozlar eshitylib, darvozadan bir guru^ zikr tushgan darvsshlar kirib kelishdi. K^alandar chetlab ularga yul berarkan, oldinda o^so^lanib kelayotgan Kashmir la^abli gilay darveshni tanib ^oldi. 1^apщir $am uni tanidi chogi, ^orongida kulo^ini likillatib, ishshayib ^uydi.
^alandar K^arno^iy ^amon gandiraklaganicha darvoza­dan chiedi, chi^di-yu, alla^anday ichki bir ^issiyotga buysunib, "Mozori kalon" tomonga yul oldi.
Zim-ziyo ^orongilikda ^abristondagi chinorlar, ichlari kovak keksa shotut va sada^ayragochlar ayanchli chiyillar,

guyo bu kovaklarga ajinalar yashirinib, bazmi jamshid surayotganday nanimali ovozlar chi^arar, kular, yiglar edi. Kimdir sabristonning bir chetida ^iroat bilan ^ur’on u^ir, masjid tomondan darveshlarning "\u-^u”la- ri k^ulok^a chalinardi.
K^landar marmar saganalar, ungurday ^pirilib dolgan ^abrlar orasidan ^orongida ^ayos^adir l^o^ilib-surinib borarkan, xayolan ^amon kukka tavallo ^ilardi: "Guno^kor bandangni kechirgaysen, ey parvardigori olam! Fa^ir bu beba^o dunyo lazzatlarini tark etib, ^a^ yulini tanla- ganda tari^at urniga bunday nopok yumushlar silamen deb, uylagan edimi? Uz ustozi, musofirlik va yu^chi- likda boshini silagan valine’mati or^asidan aygo^chilik ^ilamen, deb uylagan edimi?.. Mavlono Ali K,ushchi betavfil^mi yo imoni barkamol bandangmi—buni -bu takabbur shayx ^aydin bilur, tangrim?