Flot a chalinar, aftidan, saroy ostidagi yergulalarda asla asozlar ishlamoeda edi

T -
Bay’at etmo\—sasamyod silmos.
—Endi sizga bir surok,, mavlono: bu mushkul vaziyatda ^azm etgan yumushingiz nechoglik xatarli ekanini mu- jdo^aza g^ilib kurdingizmu?
l/ Salo^iddin zargar piyolasini ugliga uzatib, Ali ^ushchiga tik bosdi, Ali sushchi "^a, mulo^aza k^ilib K/urdim", demoschi edi, lekin chol ovozini xiyol kutarib: k —Yana ma’lumingiz bulsinkim,—dedi,—siz yashirib
?lib ^olmok^a jazm etgan ilm durdonalari utda yondi- o*rilmo^a fatvo silingandur!..
Ali 1^ushchi bir sapchib tushdi.
—K,aysi jo^il bu fatvoni bermishdur? Shayxulislom ^eulmok, orzusida yurgan anov jo^il \azrat Xomush ermas- CjMy?
U —Bu sozdan xulosa shukim,—dedi Salo^iddin zargar uning savoliga javob bermay,—kutubxonani yashirib, ^kufr kitoblarni asrab ^olmo^ni niyat ^ilgan osiy banda U^am ushal kitoblar gulxanida yonmogi mu^akda^dur! Buni ' astoydil mu^okama ^ilib kurdingizmi, uglim?
) Sunggi suzlarni aytayotganda cholning ovozi tazdid bilan yangradi-yu, Ali K,ushchi beixtiyor seskanib ketdi. Kupni kurgan, x,am bu dunyo lazzatini totgan, ^am umrida kup aziyat chekkan bu uktam cholning samimiyligi beshak- beshub^a edi. Lekin nechun bu suzlar Ali ^ushchining yuragiga gulu soldi? Nechun tunda, ustod xavf-xatardan suz ochganida chuchimagan odam, endi chuchidi? Yo unda ish bunchalik ^altis ekanini bilmas edimi? Bas! Bilganda nima silardi? Tanlagan yulidan k,aytarmidi? Ilm-fanni tark etib, tak,vo yuliga utarmidi? Ulugbek madrasasini, rasadxonani tashlab, mudarrislik ta^yasini yechib, boshiga imomlik dastorini urarmidi?
Uning uylanib solganini kurgan Salo^iddin zargar:
—U gl im Ali,—dedi ovozi mayinlashib,—ollo taolo sho^id. Men sizni uz farzandimdan a’lo kuramen. Siz- ning boshingizga tushgan musibat uz pushtikamarimdan bulgan uglim boshiga tushgan musibat bulur. Alkdgssa, bu ishda ming chandon e^tiyot bulmogingizni ota urnida masla^at ^ilamen...
Cholning gaplaridagi samimiyat Ali K,ushchining yuragiga "jiz" etib tegdi. U minnatdorchilik bildirishga ogiz jufgladi-yu, esiga yana ustod tushib, uzida gijindi.
—Pur^ikmat nasi^atlaringiz uchun tashakkur, ta^sir, — dedi Ali 1^ushchi.—Fa^ir sizning nasi^atlaringiz sami- miy ekaniga shub^a ^ilmasmen. Ammo...—Ali ^ushchi ^ayajonlanib, g^ult etib yutindi.—Ammo, suz oddiy dur- donalar —tilla va javo^irlar tugrisida emas, ilm javo^irlari tugrisida boradur. Insoniyatning eng yetuk farzandlari bunyod etgan xazina ustida boradur. Sizga ma’lumdir, ustod Mirzo Ulugbek bu xazinani salkam k;irs yil yigmishdur. Fatsir esa, ustod Mirzo Ulugbekning mezdei saxovati tufayli odam bulganmen. Ustodning non-tuzini, bergan ilmini unutgan shogird kur bulur, ta^sir. Bas! Kamina uz boshimni asrab ^olmo^ murodida ustodning ra’yini ^aytargandin kura, siz aytgan xurofot gulxanida yonmo^ni afzal kururmen!..
^ayajondan nafasi bugilgan Ali ^ushchi, chusur tin olib, zimdan mavlono Mu^iddinga kuz tashladi. Mavlono Mu^iddin z^amon boyagi vaziyatda chur$ etmay utirar, fa^at duxoba ta^ya kiygan boshi yana ^am nastroy egilgan edi.
—Mavlono Ali K,ushchi, —dedi chol, oppo^ ^oshlarini silab.—Siz k^p balandparvoz, kup ulug s$z aytdingiz. Ammo osiy bandani afv eting, bu suzni sizday kupni kurgan zakiy mavlono ermas, ilm dargo^iga endi sadam- ranjida z^ilgan un besh yashar yosh talaba suzlasa yarashur edi...—Salo^iddin zargar Ali kushchining gapirmo^chi ekanini kurib, sulini kutardi.—Suzimning "berdi"sini . aytmoeda ijozat etgaysiz, mavlono! Siz a’lo^azratlari- ning mezdri o^ibatidan suzladingiz. Durust. Ul zoti sharifning mszuzi saxovatini unutmo^ kurlik buladi. Ammo sizga bir savolim bor...
—Mar^amat, ta^sir...
—Siz... suyukli nabiram Xurshida bibini Amir Ib- roz^imbekning kenja Ugliga nikozuzab berganimdan xaba- ringiz bordur?
—Xabarim bor. Ammo...
—Ammo bu ojizamiz sha^zoda Abdul’aziz tufayli baxtikaro bulgonidan xabaringiz bormu?—dedi Sa- lo^iddin zargar va tusatdan kuziga yosh oldi.—Bilmasan- giz bilib suying, mavlono. Mirzo Ulugbekning suyukli farzandi, sha^zoda Abdul’aziz kuyovimizni z^atl ettirib, bir bandai mu’minning manku^asini* tortib oldi z^amda paygambar alay^issalom makruu; deb bilgan z^aramxonaga joriya щildi.. .Biz davlatpano^ mirzo Ulugbekdan me\r- saxovat kurgan bulsak, uning suyukli zurriyotidan mislsiz aziyat chekdik, mavlono Ali!
Chol chuntagidan anbar z^idi an^igan ipak rumolchasini 1