Formation of imaginations on the unique landscape of the universe in the preparation of future teachers of physics

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89 
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-230-239 
Academic Research, Uzbekistan 235 www.ares.uz 
taqiqlar bo‗lmasa butun borliqni elementar zarrachalarga parchalashga olib keluvchi 
epidemiyaga o‗xshaydi‖ deb ta‘riflagan edi [4]. 
Jadvalda keltirilgan gravitatsion o‗zaro ta‘sirlashuv bizning hayot faoliyatimizda 
tabiiy holda namoyon bo‗lib turadi. Bu ta‘sirlashuv fundamental ta‘sirlar orasida eng 
kuchsizi bo‗lsada butun koinotga hukmronlik qiladi. Buning sababi uning 
universalligida, ya‘ni koinotdagi massaga ega bo‗lgan barcha mikro- va 
makrozarralar uning manbai hisoblanadi. Shu o‗rinda tinchlikdagi massasi nolga teng 
bo‗lgan fotonning massiv jismlar, masalan Quyosh yaqinidan o‗tishida 
trayektoriyasining egrilanishi harakatdagi fotonning massaga ega ekanligining 
(
), korpuskulyar-to‗lqin dualizmining namoyon bo‗lishini ta‘lim jarayonida 
eslatib o‗tish zarur [2]. 
Tabiatdagi fundamental ta‘sirlashuvlar, ularning maydon manbai, kalibrovka 
bozonlari haqidagi ma‘lumotlar 1-rasmdagi sxemada keltirilgan. 
Elektromagnit ta‘sirlashuvlar gravitatsiya kabi uzoqdan ta‘sir hisoblanib, 
ixtiyoriy massali, zaryadlangan jismlar orasida kuzatiladi. Kuchli o‗zaro 
ta‘sirlashuvlar nuklonlarni yadroda bir-biriga bog‗lab turuvchi kuch bo‗lib, qisqa 
ta‘sir radiusiga ega. 1-jadvalda keltirilgan ma‘lumotlar asosida barcha ta‘sirlashuv 
kuchlarining masofa kvadratiga teskari mutanosiblik (
) qonuniyatiga e‘tibor 
qarataylik. Quyidagi rasmda elektromagnit va kuchli ta‘sirlashuvlar uchun ta‘sir 
kuchi va potensialining masofaga bog‗lanish grafiklari qiyoslangan [5]. 
Fundamental 
ta'sirlar 
gravitatsion 
ta'sir 
maydon 
manbasi- 
massaga ega 
jismlar 
kalibrovka 
bozonlari-
graviton(?) 
elektromagnit 
ta'sir 
maydon 
manbasi- 
elektr 
zaryadi 
kalibrovka 
bozonlari-
foton 
kuchsiz 
ta'sir 
maydon 
manbasi-
barion,lepton 
kalibrovka 
bozonlari-
oraliq 
bozonlar 
kuchli 
ta'sir 
maydon 
manbasi-
kvarklar 
kalibrovka 
bozonlari-
glyuon 
1-rasm. Asosiy fundamental ta‘sirlashuvlar 

---