Fotokimyoviy va fotobiologik jarayonlar mexanizmlari jarayonlari Reja

N₂O  N₂O^*  N^ + ON^
h
N₂O  N₂O^* N^ + ON'
N₂O⁺  N⁺ + ON^
ē +N₂O N₂O¯  N^ + ON^-
ē +N⁺  N^
ē+ N²O ye_gidr.
h
N₂O  N₂O⁺ + ye ^-
Tuban qo’zg’alish energiyasiga ega bo’lgan suv molekulalardan hosil bo’lgan birlamchi mahsulotlar - N^, ON^ fazada o’zaro yaqin joylashganliklari uchun, qayta birikib (rekombinatsiya) dastlabki suv molekulasini hosil qiladi. Yuksak qo’zg’algan holatdagi suv molekulasi (N^~₂O^*) ‘archalanganda, hosil bo’lgan radikallar fazoviy ajralgan bo’lib, darrov rekombinatsiyalana olmay, biron-bir radikal yoki molekula bilan to’qnashmaguncha, erkin holatda mavjud bo’lib tura oladi.
Rekombinatsiyaning quyidagi turlari ham yuz berishi mumkin:
N^+N^N₂
ON^+ONN₂O₂.

Suv molekulasining ionlanishi natijasida, sxemada ko’rsatilganidek, suvning musbat zaryadli ioni va urib chiqarilgan elektron hosil bo’ladi. Hosil bo’lgan elektron katta energiyaga ega bo’lsa, duch kelgan molekulani ionlantirishi mumkin.SHu xil bir nechta to’qnashishlardan so’ng, elektron energiyasi kamayib, ionlash qobiliyatidan mahrum bo’ladi. Bunday elektron suv molekulasining radial qutblanish doirasiga kirib qolgudek bo’lsa, u bilan o’ziga xos, noyob birikma - gidratlangan elektron ye^-_gidr. hosil qiladi. Mazkur kom’leks yuksak kimyoviy faollikka ega bo’lib, duch kelgan molekula bilan tahsirlashib, reaktsiyaga kirishadi. Toza suvda gidratlangan elektronning yashash davri 1 ms gacha yetib boradi.

SHunday qilib, suv radiolizi natijasida, quyidagi mahsulotlar hosil bo’ladi: N₂ON^+ON^+e^-_gidr+N₂+N₂O₂+N₃O⁺.
Bu yerda N₃O⁺-gidroksoni ioni deb atalib, gidratlangan elektronning manfiy zaryadini kom’ensatsiyalovchi, N⁺ ionini ifodalashning o’ziga xos shaklidir.
Suv radiolizi natijasida hosil bo’lgan mahsulotlarni, mavjud fizikaviy hamda kimyoviy metodlar yordamida aniqlash mumkin.
Suv radiolizi mahsulotlari o’z navbatida quyidagi ikkilamchi mahsulotlarni hosil qiladi:
kislorod mavjud sharoitda - N^+O₂NO₂^
ye^-_gid+O₂O₂^¯