Fraungоfer difraksiyasi. Difraksion panjara Reja: Fraungofer difraksiyasi

rasm. Mikroskop ob’ektivi oldidagi immersion suyuqlik.

 - to‘lqin uzunligi, n - immersion suyuqlik sindirish ko‘rsatkichi,  - apertura burchagi, nsin( kattalig apertura soni deyiladi. Yaxshi mikroskoplarning apertura burchagi ga yaqin: Gelmogols formulasidan ko‘rinadiki, immersiya ajratish chegarasini biroz yaxshilaydi. Agar bo‘lsa, Shunday qilib, mikroskopda yorug‘lik to‘lqin uzunligidan kichik bo‘lgan jismlarini prinsipial jihatdan ko‘rish mumkin emas. Yorug‘likning to‘lqin xossasi optik tizimlar yordamida olingan tasvirlar sifati chegarasini aniqlaydi.

rasm. Difraksion ajrataolish chegarasi modeli.

3. Spektral qurilmalar. Difraksion panjara

Ko‘rinuvchan yorug‘lik tarkibiga har xil to‘lqin uzunligiga ega bo‘lgan monoxromatik to‘lqinlar kiradi. Qizdirilgan jismlar nurlanishida (lampani qizdirish tolasi) to‘lqinlar uzunliklari ko‘rinuvchan yorug‘lik diapazonini uzluksiz to‘ldirib boradi. Bunday nurlanish oq yorug‘lik deb ataladi. Masalan, gaz razryadli lampalar va ko‘pgina boshqa manbalar orqali chiqariladigan yorug‘lik, to‘lqinlari uzunligining ba’zi bir ahamiyatiga ega bo‘lgan alohida monoxromatik to‘lqinlarini o‘z tarkibiga oladi. Monoxromatik komponentali nurlanishlar to‘plami spektr deb ataladi. Oq yorug‘lik uzluksiz spektrga ega bo‘lib, modda atomlari chiqaradigan yorug‘lik nurlanishi esa diskret spektrga ega bo‘ladi. Moddalar nurlanish spektrlarini tadqiq qiladigan qurilmalar spektral qurilmalar deyiladi. Oddiy spektral qurilmalarda spektr nurlanishini ajratish uchun prizma ishlatiladi (9.9-rasm). Prizmada nur harakati dispersiya hodisasiga asoslangan, ya’ni  yorug‘likning to‘lqin uzunligini prizma moddasining n sinish ko‘rsatkichiga bog‘liqligi (VI bob 6.5-rasm).