G. A. Xudoynazarova yuqori molekulyar birikmalar

1.4.-laboratoriya mashg’uloti
STIROLNI MASSADA POLIMERLASH KINETIKASI


Ishning maqsadi: polistirolni sintez qilish va polimerlanish tezligiga
initsiator miqdori, harorat va vaqtning ta’sirini aniqlash. 
Reaktivlar: stirol 12 ml (ρ=0,9030), initsiator DAK, erituvchi toluol yoki
dixloretan 100 ml, cho’ktiruvchi etil spirti yoki petroley efiri 200 ml. 
Idish va asboblar: ampula 4 ta, konussimon kolba 50 mlli 4 ta, stakan
50 mlli 4 ta, voronka 1 ta, termometr 100 

C li 1 ta, qog’oz filtr 4 ta, byuks 4 ta, 

termostat 1 ta.

Ishning bajarilishi: har uch ampulaga 2 mldan stirol va 5-jadvalda
ko’rsatilgan miqdorda initsiator DAK (monomer massasiga nisbatan foiz 
hisobida) solinadi.
Initsiatorning erishini tezlashtirish uchun ampulalar sekinlik bilan 
aralashtiriladi. Initsiator to’liq erigandan keyin ampulalar og’zini kavsharlab
berkitiladi va termostatga joylashtiriladi. 80

C da ma’lum vaqt davomida 

qizdirilgandan so’ng ampula sovutilib, hosil bo’lgan polimerni benzol, toluol yoki

boshqa erituvchida konussimon kolbaga solib eritiladi. Eritmadagi polimerni 

---

9
izopropil spirti, etil spirti yoki petroley efiri yordamida cho’ktiriladi. Polimer 

filtrlanadi, cho’ktiruvchi bilan yuviladi. Doimiy og’irlikka kelguncha avval

havoda, so’ngra quritish shkafida 60-70

C da quritiladi va byukslarga solib 

quyiladi.

5-jadval
Polistirolning massada olinishi
Qator

Initsiator miqdori, g

Harorat, 

C

Vaqt, minut 

1
0,3

0,6
0,9

80
80

80
60

60
60

2
0,5

0,5
0,5

60
70

80
60

60
60

3
0,5

0,5
0,5

80
80

80
30

60
90

Polimerlanish tezligi quyidagi formula yordamida hisoblanadi:

)
.

/
(

;

1000

sek

l

mol

Mt

m

V

p






Hisoblash uchun namuna: 
M- stirolning molekulyar massasi - 104,14 
ρ - stirol zichligi (g/sm
3
) - 0,9030

t – polimerlanish vaqti (sek) - 14400

g- stirol miqdori (gramm) - 2 
m- polimer chiqimi (% yoki g da) - 1,5 g; 80%