G. E. Karlibaeva, N. S. Matjanov fiZika ham astronomiya oqitiw metodikasi

Bilim tiirleri ortasindagi izbe-izlik. Bunda bilimlendiriwdin 
keyingi turi mazmum aldingim dawam ettiriw kerek, mazmum 
tarepinen izbe-iz baylamsqan halda om keyingi bilim turlerinde 
dawam ettiriw kerek.
Oqiw pdnleri arasindagi izbe-izlik. En daslebinde izbe-izlik 
fizika kursi ishinde boliwi lazim. Yagmy tusinikler izbe-izligi 
(mexanika, molekulyar fizika, elektr, optika, atom ham yadro 
fizikasi).
Onm taniiyinleniwi oqiwshilardin fizikahq bilimlerdi bolajaq 
kasipte doretiwshilik sipatinda qollamwga tayarlaydi, sonday-aq, 
bul bilimlerdin kasiplik panler arqali teren ham puxta 
ozlestiriwleri ushm qollamladi.
Predmetler araliq baylams uyrenilip atirgan obektti har tarep- 
leme teren uyreniwdi tamiyinleydi.
P erdm etler araliq baylams - ozinin ahmiyetine kore ken 
tusinik bohp5 uyrenilip atirgan obyekttin turli tareplerin, 
qasiyetlerin har tarepleme aship beriwi nazerde tutiladi.
52

---

O zara baylanis - ahmiyetine kore eki predmet arasmdagi 
baylanislardi, yagmy birinshi oqiw predmeti boyinsha ozles­
tirilgen bilim ham is-hareket usillarm, ekinshisinde qollamhwin 
korsetedi.
Integrativ baylanis - Sahstirmah joqari darejeli baylanis 
bolip, daslep aytilganlardan oqiw dasturine maqsetke muwapiq 
kiritilgenligi menen panqlanadi ham albette, om tamiyinlewdi 
talap etedi. Natiyjede, obyekt haqqmda sistemali, bilim, is-hareket 
usillan qaliplesiwine imkaniyat jaratadi..
Panler araliq baylanis izzertle'w ushm oqiw materiali maz- 
mum, psixologiyahq, pedagogikaliq, didaktikaliq, metodikahq 
jaqtan anahz etiledi. Pedagogikaliq ameliyatda oqiw materialm 
temalar boymsha ham duzilisi analiz etiw usillarinan ken payda- 
lamladi.
Panler araliq baylamsti amelge endiriw tomendegi ahmiyetli 
basqishlardan ibarat boliwi mumkin:
1. Maqset qoyip, predmetler araliq baylamstin ahmiyeti, 
amelge asiriw izbe-izligi ham kolemin amqlap aliw.
2. Sabaq dawammda perdmetler araliq baylamsti amelge 
asiriw.
3. Gozlengen maqset penen almgan natiyjeni Salistirip, 
juwmaq shiganw ham keleshek rejelerin duziw.
Perdmetler araliq baylamsqa xarakterli oqiw materialm tanlap 
aliw kriteriyalan tomendegishe:
- xabardin ahmiyetliligi;
- xabardin kolemi;
- xabarlardm didaktikaliq ham kasip-oner bilimlendiriwdin 
menshikli principlerine tiykarlanganhgi;
- quramahhgi ham komplekslik mashqalaliligi;
- tiisinikliligi ham qiyinhgi.
Fizikadan almatugin bilimler tek gana fizikahq qubihslardin 
tdbiyati hdm olar arasmdagi baylamsti emes, balki basqa tabiyiy 
him kasiplik panler arasmdagi baylamsti da aship beriwde 
tiykargi ormdi iyeleydi.
53

---

F iz ik a