G. E. Karlibaeva, N. S. Matjanov fiZika ham astronomiya oqitiw metodikasi

Bekkemlew itshin soraw lar
1. Fizikam oqitiwdagi mashqalalar qanday?
2. Fizikam oqitiwdagi zamanagoy usillar haqqinda neler 
bilesiz?
3. Fizikam oqitiwdin sipatm arttinw jolllan qanday?
47

---

9-§. FIZIK A O Q ITIW PRINCIPLERI
XXI 
asirdin bilimlendiriwinin en ahmiyetli atributlarinan 
esaplangan gumanizaciya principi ahmiyetine kore, har bir 
oqiwshiga itibardi kusheytriwdi, onm qaliplesiwi ham rawajlaniwi 
ushm maksimum qolay sharayatlardi jaratiwdi nazerde tutadi.
Talim-tarbiya processinde gumanizaciya pikirlerin amelge 
asiriw tomendegi pedagogikahq principler tiykarinda sholkem- 
lestriledi:
- bilimlendiriwdi individuallastmw;
- oqiwshinm intellektual, emocional ham basqa da dore­
tiwshilik qasiyetlerin esapqa aliw (natiyjeli oqitiw, tarbiyalaw ham 
rawajlandinw ushm sharayat jaratiwdi kozde tutadi);
- bilim beriwdi demokratiyalastinw (oqiwshmin ozin korsete 
aliwi, bar qabiletin korsete alatugin ham de doretiwshiligin tartin- 
bay basqalarga korsetiwge sharayatlar jaratiwdi kozde tutadi).
Sonday-aq bolajaq fizika oqitiwshilarm tayarlawda, talantli, 
bilimli oqiwslulardi tabiw, olardagi qizigiwshihqti barhq waqit 
qollap-quwatlaw, adebiyatlar menen tamiyinlew, basqa da zaniriy 
jardemdi ayamaytugm ruxta tarbiyalaw lazim boladi. Har bir ta­
lantli «Fizik» yamasa basqa tarawga qizigiwshi intali jaslar, 
keleshek Beruniylanmiz, Xorezmiyler, Ulugbeklerimiz ekenligin, 
keleshekte Watammiz abiroyin joqan darejelerge koteriwshi 
potencial ekenligin tusinetugm kadrlar ekenligin umitpawimiz 
kerek.
Fizikani oqitiwdui tiykargi waziypasi:
■ fizika kursinm oqitiw uzliksizligin tamiyinlew;
■ fizikamn basqa bolimleri boymsha tiykargi fizikahq 
nizamlar, mzamlihqlar ham olardin formulalan menen tamstinw;
■ fizikahq process, qubihs, tusinik ham mzamlardi liyreniw 
izbe-izligi logikahq dunshgi ham apiwayidan qiyinga qarap 
ban win tamiyinlew;
■ fizikahq qubihslar ham processlerdi baqlaw usillari menen 
tamstinw;
■ tajiriybe otkeriw, onm natiyjelerin esaplaw, qateliklerin 
esaplaw konlikpelerin payda etiw;
48

---

■ tiykargi fizikahq rnzam ham qubilislardi duris talqilaw, 
olardi masele sheshiwge paydalamw ham tajiriybede tekserip 
korip konlikpe payda etiw;
■ joqari oqiw onnlarma kiriw ushm kerek bolgan bilim, uqip 
ham konlikpeni payda etiw;
■ oqiwshilardm fizikahq bilimin rawajlandinw, oylaw uqibm 
arttinw ham turmista gezlesetugin qubilis ham processlerdi duns 
tiisiniwge uyretiw;
■ hazirgi zaman fizikasmin ilimdegi, turmistagi, texnikadagi, 
ekologiyadagi ham basqa tarawlardagi mashqalalardi sheshiw 
jolindagi xizmeti menen tamstiriw kerekligin korsetiwden ibarat.
Akademiyaliq licey Amq panler bagdan bolimlerinde fizikam 
oqitiw ushm 720 saat, amawli kurslardi oqitiw ushm 148 saat, 
fakul’tativ kursti oqitiwga 222 saat waqit ajiratilgan.
Fizikam uyreniw ushm ximiya-biologiya bagdarmdagi bolim- 
lerinde 280 saat, basqa bagdarlardagi bolimlerge 160 saattan waqit 
ajiratilgan.
Kasip-oner kolledjlerinde fizikam oqitiwdan tiykargi maqset 
bizdi qorshap turgan dunyamn tabiygiy-ilimi korinisin oqiwshilar 
sanasina sawlelendiriw, politexnikaliq bilim beriw, kasiplik 
pdnlerdi oqitiwga teoriyaliq tiykar jaratip beriw ham ilimiy dunya 
tamwdi tuwri qdliplestirip bariwdan ibarat.