G. E. Karlibaeva, N. S. Matjanov fiZika ham astronomiya oqitiw metodikasi

Integraciya sabagi
integraciya sabagm bir neshe pan oqitiwshilari birigip otedi. 
Bul sabaq pan araliq baylams sabagi bohp esaplanadi. Oqiwshilar 
bunday sabaqlarda tek fizika emes, al ximiya, biologiya, 
informatika ham t.b. Sabaqlardin ozara tigiz baylanisli ekenligin 
koredi. Endi biz fizika ham informatika paninen integraciya 
sabagina misal korip oteyik.
Sabaqtin temasi: «T uraqh tok nizam lan» temasma maseleler
sheshiw
Sabaqtin maqseti:
• «Turaqli tok mzamlan» temasm bekkemlew, oqiwshilardin 
bilim ham uqiphligm arttmw;
• fizikadan maseleler sheshiwde jana xabar texnologiyalarman 
paydalamw mumkinshiliklerin korsetiw;
• almgan bilimlerdi turmista, sanaatta paydalanip biliw;
57

---

Sabaqtm bansi
1. Sholkemlestiriw basqishi
Sabaqti informatika pani oqitiwshisi baslaydi: «Salem 
oqiwshilar! Mine bugin bizler kundegiden ozgeshe dasturiy emes 
sabagimizdi baslaymiz. Bugin 
sizler komp'yuterden paydalanip 
fizika sabagman maseleler shigarasiz. Kompyuterde esap 
shiganwda, sizler fizika sabagmda shigargan esaplarinizdan kop 
esap shiganw mumkinshiligine iye bolasiz».
2. Otilgen temam takirarlaw
Endi sozge fizika pani oqitiwshisi shigip soyleydi: «Oqiw­
shilar bul sabagmnzda «Turaqli tok mzamlari» temasina maseleler 
sheshiw menen juwmaqlaymiz. Oqiwshilar otilgen temalarda siz 
qanday formula ham asbap-uskeneler menen tanistimz?»
Taxtaga bir neshe oqiwshilar shigip tomendegi sorawlarga 
juwap jazadi:
1. Qanday fizikahq asbaplar kordiniz?
2. Qanday mzamlar ham formulalar menen tanistimz?
3. Kim degen ilimpalardin miynetlerin oqidimz?
Soraw-juwap tamamlangannan son informatika oqitiwshisi:
Endi biz oqiwshilar esap shigarmastan aldm qisqasha turde
Excel dasturi haqqmda qaytalawlar korip shigayiq:
1. Tablicah processordi qalay qosamiz?
2. Yacheyka degen ne?
3. Yacheykaga formulam qalay kirgizemiz?
4. Yacheyka diapozom degen ne?
Mine endi oqiwshilar kompyuterlerdi iske qosip, №1 
kartochkadagi tapsirmam orinlan.
• oqiwshilardi oz betinshe islewge uyretiw.
№1 kartochka
I, A
u , v
R, Om
t, min
q, K1
Ne
1,6
3,2
5
58

---

9
27
10
3 2
6,4
15
Fizika oqitiwshisi almgan natiyjelerdi tekserip koredi
Esaplawlarda tomendegi natiyjeler kelip shigiwi kerek edi
1
A
В
С
D
E
F
I, A u , v
R, Om
t, min
q, K1
Ne
2
1,6
3,2
2
5
480
3E+20
3
9
27
3
10
5400
3,375E+21
4
3,2
6,4
2
15
2880
1,8E+21
Oqiwshilar tomendegi formulalardi kiritiwi kerek edi
A
В
С
D
E
F
1 I, A
U ,v
R, Om
t, min
q, K1
Ne
2
1,6
3,2
=B2/A2
5
=A2*D2
=E2/1,6/10-E19
3
9
27
-B3/A3
10
=A3*D3
=E3/1,6/10-E20
4
3,2
6,4
=B4/A4
15
=A4*D4
=E4/1,6/10-E21
№2 kartochka
I, A
U ,B
P
Q
t, min
3,2
9,6
5
0,4
1,2
10
0,8
1,6
15
_Juwaplar
59

---

A
В
c
D
E540
1
I, A
U,B
P
Q
t, min
2
3,2
9,6
30,72
9216
5
3
0,4
1,2
0,48
288
10
4
0,8
1,6
1,28
• 1152
15
Juwaplardi aliw ushm formulalar
A
В
С
D
E
1
I, A
U ,B
P
Q
t, min
2
3,2
9,6
=A2*B2
=C2*E2*60
5
3
0,4
1,2
=A3*B3
=C3*E3*60
10
4
0,8
1,6
=A4*B4
=C4*E4*60
15