G. E. Karlibaeva, N. S. Matjanov fiZika ham astronomiya oqitiw metodikasi

Konstruktorliq tiptegi maseleler:
a) qanday da texnikaliq qubihslardi tusindiriw yamasa qanday 
da texnikaliq effekt aliw tiykarinda duzilgen maseleler;
b) qanday da tabiyat qubihslann paydalamwda talap etetugin 
maseleler;
v) belgili bir asbaptin islew principin tiisindiriwdi yamasa jana 
asbap konstrukciyasin islewdi talap etetugin maseleler;
81

---

g) qanday da bir laboratoriyahq qubihsti tusindiriwdi, qoyil- 
gan shartlerdi qanaatlandiriwshi qubilis modelin koriw yamasa 
jana qubihsti tabiwdi talap qihwshi maseleler.
Doretiwshilik maselelerdi sheshiw processinde oqiwshilardm 
doretiwshilik qabiletleri rawajlanadi.
Yendi biz fizikahq maselelerdi sheshiw usillari menen tanisip 
oteyik. Maselelerdi sheshiw usillari, maselelerdin apiwayi yamasa 
quramahhgma, oqitiwshilardm qoygan maqsetine, oqiwshilardm 
bilim darejesine ham basqa koplegen sebeplerge baylanish. 
Masele sheshiw usillari maselelerdi sheshiw processinde matema­
tikahq amellerdin qollanihwma kore tomendegi turlerge bolinedi:
1. Arifmetikahq usil.
2. Algebrahq usil.
3. Geometriyahq usil.
4. Grafikahq usil.
Maselelerdi sheshiw processinde paydalanilatugm logikahq 
ameller xarakterine qaray analitikahq, sintetikaliq yamasa ana- 
litik-sintetikaliq usillarga bolinedi. Bul usillar haqqmda qisqasha 
toqtalip otemiz:
Maseleni arifmetikahq usil menen sheshkenimizde, masele- 
degi fizikahq shamalar ustinde tek gana arifmetikahq ameller 
ormlanadi. Arifmetikahq usilda tenlemeler duzilmeydi ham 
tenlemeler sheshilmeydi. Bul usilldan uhwma orta bilimlendiriw 
mekteplerinde fizika oqitiwdin baslangish basqishmda oqiwshilar 
ele algebradan tiyisli bilimge iye bolmagan yamasa fizikahq 
formulalarga kirgen shamalar arasmda baylamslardi teren ozlestir- 
megen waqitta qollamladi.
Fizikahq maselelerdi algebrahq usil menen sheshkende, 
oqiwshilardm algebradan aigan bilimlerinen paydalamladi, formu- 
lalar isletiledi, tenlemeler diiziledi ham sheshiledi
Egerde maseieni sheshiwde oqiv/shilarga belgiii bolgan 
geometriyahq qatnasiqlardan paydalamlsa, bunday usil geomet­