G. E. Karlibaeva, N. S. Matjanov fiZika ham astronomiya oqitiw metodikasi

1-misal
1
-s uwret 
2
-suwret
Dene tarezige qoyilgan (l-suwret), keyin denenin ustinen qol 
menen basiladi (
2
-suwret).
1. Ekinshi jagdayda denenge tasir etiwshi kushlerdi dapte- 
rinizge sizin.
2. Denege barmaq tarepinen tasir etiwshi kushtin manisin tabin.
2-misal
l-suwret 
2-suwret
120

---

Suyiqhqtin A kese-kesim etgisligindegi (l-siiwret) ham В 
kese-kesimi oraymdagi basimdi amqlan.
S kese-kesimi oraymdagi basimdi amqlan.
3-misal
Suwretti diqqat penen kozden otkerip, balanin iyinindegi 
agashtm shama menen qanday kush penen tasir etetuginm amqlan. 
Eger jukti A noqatqa jihstirsaq kushtin manisi qanday boladi? 
Tayaqshamn massasm esapqa alman.
Bekkemlew ushm sorawlar
1. Fizikani oqitiwda korgizbeli lekciyalardin ahmiyeti qanday?
2. Fizikani oqitiwda korgizbeli eksperimenttin didaktikahq 
funkciyasin arttinw jollari qanday?
121

---

23-§. FIZIKA OQITIWDA SEMINAR SHINIGIW LARI 
HAM OLARDIN KORINISLERI
Oqiwshilarga har bir temani otkende sogan saykes tapsirmani 
tayarlap banw usmiladi. Har bir tapsirmaga qoyilgan sorawlar 
oqiwshilardm tusiniklerinin belgilerin jaqsilap ozlestiriwge jardem 
beredi. Oqiwshilarga seminar sabaginan keminde bir hapte bunn
ol tuwrali bagdar beriledi. Onda har bir sorawga juwap bayla- 
msqan halda boliwi, tapsirmadagi sorawlarga tiykarman tayamw 
kerekligi, juwaplar sizilmalar, qosimsha adebiyatlardi oqip 
tiisiniklerinin mazmumn janede terenirek aship banwi maqsetke 
llayiq ekenligin aytip otiw kerek.
Barliq oqiwshilar joqaridagi joba boymsha tayarlamp, har bir 
soraw boymsha qalegen oqiwshi sozge shigiwi miimkin. Sozge 
shigiwshilar kop bolsa, oqitiwshi ozi qalegenin shigaradi. Har bir 
oqiwshimn juwabi basqalar tarepinen toltinlip ham amqlamwi 
mumkin.
Oqiwshilardm iyelegen bilim ham uqipliqlann tekseriw oqitiw 
processinin ahmiyetli basqishi bolip tabiladi. Oqiwshilar bilimin 
tekseriw arqali, olardm tarbiyasi, oqitiwdin natiyjesi ham darejesi 
amqlanadi.
Tekseriwlerdi otkeriwge oqiwshilardm ozlerinin qizigiw- 
shiliqta boliwi ayriqsha diqqatqa almiwi shart. Sebebi, oqiwshi 
ozinin bilim darejesinin osiwine baha beredi.
Tekseriwler tomendegi funkciyalarga bolinedi: tekseriwshi, 
bilim beriwshi, bagdarlawshi ham tarbiyalawshi.
Tekseriwshi funkciyamn waziypasi otilgen tema yamasa bap 
boymsha oqiwshilardm iyelegen bilim, uqipligm, jetiskenliklerin 
amqlaw.
Bilim beriwshi waziypasi tekserilip atirgan bilimdi elede 
jetilistiriw, oqiwshilardm soylew madeniyatin, diqqatlihgin ham 
oylaw darejesin jettilistiriw bolip tabiladi.
Bagdarlawshi funkciyamn waziypasi oqiwshilar oqitiwshimn 
aytqan maghwmatlan boymsha bagdar ahw, belgilengen maq­
setke erisiw bolip tabiladi.
122

---

Tarbiyaliq funkciyamn waziypasi oqiwshilardi miynet siiyiw- 
shilikke liyretiw, oqiwshilardi haqiyqathqqa, Watandi suyiwshi, 
ozgelerge hurmet-izzet korsetiwshi etip tarbiyalaw bohp esap­
lanadi.
Endi biz oqiwshilardin bilimin tekseriwdin zachet (sinaq) turi 
haqqinda tanisamiz. Sinaq sabagmda oqitiwshi barhq oqiw- 
shilardm bilimin tekseriwi kerek. Bumn ushm tekseriw waqtm 
yamasa tekseriwshilerdin sanin kobeytiw kerek. Eger biz tekseriw 
waqtm kobeytsek, bul oqitiwshi ham oqiwshilar ushm qosimsha 
awirmanshiliqti keltirip shigaradi. Sonin ushm da tekseriwshi 
(assistent) lerdin sanm kobeytken maqul boladi. Jardemshi 
sipatinda klastagi en jaqsi oqiytugin ham biletugm bir neshe 
oqiwshilardi alamiz.
Fizika programmasmm ham mamleketlik bilimlendiriw 
standartlann esapqa alip, tekseriwdin tomendegi basqishlarin 
(qaddilerin) esapqa ahwimiz kerek.