G. M. Tansikbayeva, V. A

2. SAYLOVDA QAYSI MODEL YAXSHIROQ?
Saylovlar o‘z-o‘zicha demokratiya kafi li bo‘la olmaydi. Buning uchun 
saylov tizimining ahamiyati muhimdir.
Saylov tizimi – davlat hokimiyati vakillik organlariga va mamlakat 
Prezidentini saylash tartibidir.
Xalqaro amaliyotda saylov tizimining turli modellari mavjuddir: ma-
joritar va proporsional.
Majoritar tizimda saylovchilarning qonun bilan belgilangan ko‘pchilik 
ovozini (kamida 51%) olgan nomzod ayni shu saylov okrugi bo‘yicha say-
langan hisoblanadi.
“O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to‘g‘risida”gi 
Qonunda (2003-yil 29-avgustdagi yangi tahriri, o‘zgartirishlar kiritilgan) 
majoritar tizim belgilangan.
Ovoz berishda qatnashgan saylovchilar ovozining yarmidan ko‘pini 
olgan nomzod Oliy Majlis deputatligiga saylangan hisoblanadi.
“O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga 
saylov to‘g‘risida”gi Qonun, 44-modda.
Agar nomzod saylovlarda ishtirok etgan saylovchilar ovozining yarmi-
dan kamini olsa, eng ko‘p ovozlar miqdorini olgan ikki nomzod qatnasha-
digan ikkinchi bosqich o‘tkaziladi. Ikkinchi bosqichda eng ko‘p ovozlar 
sonini olgan nomzod saylangan hisoblanadi. 
Proporsional (mutanosiblik) saylov tizimi asosiga saylovchilar tomoni-
dan partiya uchun berilgan ovozlar va partiya tomonidan olingan deputat 
vakolatlarining qonuniyligini guvohlantiruvchi hujjatlar o‘rtasidagi propor-
sionallik (mutanosiblik) prinsipi qo‘yilgan.
Bunday tizimda siyosiy partiyalar tomonidan familiyasiga qarab emas, 
balki ro‘yxatlar bilan ko‘rsatiladi va saylovchilar umumiyligicha u yoki bu 
partiyaning ro‘yxatiga ovoz beradilar.
O‘zbekiston Respublikasining saylov tizimini tanlashda mamlakatda 
shakllangan an’analar va siyosiy tizim rivoji darajasi inobatga olingan. 
Qonun belgilaydi

---

158
Aksariyat huquqshunos olimlar va siyosatshunoslar mamlakatimizda majori-
tar tizimdan foydalanish ko‘proq maqsadga muvofi qdir, negaki u qo‘llashda 
ancha oddiy va barqaror siyosiy tartibot sharoitida, ayniqsa, samaralidir, 
degan xulosaga kelishdi.