Гавай оролларидаги лаваларнинг бир тури -ало


Download 0.76 Mb.
bet166/247
Sana06.04.2023
Hajmi0.76 Mb.
#1333426
1   ...   162   163   164   165   166   167   168   169   ...   247
Bog'liq
lug\'at 140 (2)

ПЛАНКТОНПланктон, (адашиб
юрадиган)— фаол ҳарақат цилиш хусусиятига эга бўлмаган, тўлқин ва
сув окими ёрдамида силжувчи организмлар. Уларнинг баъзи хиллари
жуда кичик: цилсимон оёцли сув утлари, диатомлар, айрим яшил ва кўк
яшил сув утлари, радиолярийлар, томироёклилар, майда циск,ичбацасимон жониворлардан иборат; бошқалари эса йирикроқ ўлчамга эга. Мае,, медузалар. Яшаш жойлари ҳам шунга мувофик: галопланктон — денгизда, лимнопланктон — ички сув ҳавзаларида учрайди. П. циёфасида (кўринишда) яшовчи бентос ва нектон организмларининг эмбрион ва ёш зотлари — мезопланктон, деб аталади.
Пассив сузувчи объект ёки организмга
ёпишиб олиб, цимирламай хаёт кечирувчи организмлар псевдоплактон ёки
эпиплактон деб аталади.

ПЛАСТ — қатлам. 1. Куйидаги хусусиятларга эга геологик жисм: 1) ясси (япалоқ) шаклли, цалинлиги эгаллаган майдонидан кўп марта кичик; 2 ) ости ва устидагй қатламлардан уни ажратиб турадиган икки: остки (стратиграфик ҳарирок,) ва устки (ёшроқ) юзали; 3) чўкинди ва метаморфик т. ж. ларидан иборат қатламнинг таркиби бир хил (баъзан ўзгарувчан) дир. Агар магматик жинс ёки рудалар ясси шаклда бўлса, силлнинг қатламли уюми, деб аталади. Жуда кенг майдонни эгаллаган қатлам (геологик ёши унинг турли қисмида турличадир) ўзаро бир-бири билан борлик бир неча майда қатламлардан иборат бўлиши мумкин (мае., таркибида узга тоғ жинслари қатламчалари учрайдиган кумир қатлами). П. эркин қўлланиладиган стратиграфии белги. Литологии таркиби бир хил, калинлиги унчалик иатта бўлмаган, ўзига Хос айрим белгилари билан фарк, қиладиган устки ва остки ётқизиқларидан озми-кўпми аниқ чегара
билан ажралиб турадиган ва геологик
кесмада маълум стратиграфии жой
згаллаб турадиган геологии жисмлар.
Мае., кумир, олтинли, фосфоритли ва бошқа қатламлар.

ПЛАТИНА САМОРОДНАЯ Таркибида
кушимчалар сифатида Ре, Рй, Ох, Дг,
КЬ, Си, N1, Аи мавжуд. Кўпии сингонияли. Гексаоктаэдр шаклидаги кристаллари иамдан-кам учрайди. Одатда, зич, майда донали ва пластинка,
тангачасимон заррачалардан иборат агрегатлар ҳосил қилади; баъзида
10 кг гача бўлган соф металл (м-л)
парчалари ҳолида ҳам учрайди. Ранги оқ, кумушеимон оқ, очнулранг. Чизиги хам ок, металлдек ялтирайди. Ковуцщоклиги йоқ. қат. 4—4,5. С. ог. одатда 14—19, соф (цушимчалари бўлмаган) металлда —21,5. Болгаланиш (тобланиш) ва чўзилувчанлик
хусусиятига эга. Кизиган бир улуш
азот кислотаси билан уч улуш сульфат кислотасининг аралашмасида эрийди. Соф платинанинг эриш ҳарорати 1773,5 °С. Турлари: поликсен (Ре 3—11%), ферроплатина (Ре 28% гача), кўпроплатина (Си 7—14% Ре12—17%), палладийли платина (Рй 7—40%), родийли платина (Ро 4— 6,8 %), иридийли платина (.1г> 7,5), никелли платина (N1 3,8% гача). П. ўта асос жинсларда (дунит ва бошқаларда) хромит билан бирга учрайди (ферроплатина, иридийли платина). Баъзан асос жинсларда (норит, габбро, габбродиабазларда) ҳам мавжуд (палладийли ва родийли П.). Чўкинди сочма конлари учрайди.

ПЛАТО — Ясси. майдон. 1) платформа таркибига кирадиган денгиз сатҳидан бирмунча, баъзида анчагина кўтарилган текис ёки сал-пал нотекис, геризонтал ҳолда ётган ёки озроқ бурмаланган чўкиндилардан иборат майдон. Я. м. атроф рельефдан зинасимон шаклдаги чегара билан ажралиб туради. Баландлиги 1000 метрдан ю^ори бўлган Я. м. ясси тоғлик, деб аталади (мае., Ўрта Сибирь ясси тоғлиги); 2) лава ёки вулкан қопламалари билан зирз^ланган текис майдон; 3) оиеан ёки сув ости майдони (яссилиги, супаси)— рельефи текисланган
ва нисбатан чуқуррокдаги океан тубидан зинасимон чегарали сув ости
тепалиги.


Download 0.76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   162   163   164   165   166   167   168   169   ...   247




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling