Гавай оролларидаги лаваларнинг бир тури -ало


Download 0.88 Mb.
bet39/271
Sana06.04.2023
Hajmi0.88 Mb.
#1333285
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   271
Bog'liq
луғат тўлиқ

ГЕОТЕКТОНИКАГеотектоника
— Ер тўзилиши ҳакидаги фан.
ГЕОФИЗИКА — Геофизика — Ернинг физик хоссалари ва унда содир
бўладиган физик жараёнларни ўрганадиган фан. Г. уч бўлимга бўлинади: Ер физикаси, гидрофизика, атмосфера физикаси. Улар уз навбатида
яна бир неча тармокларга бўлинади.
Мае., атмосфера физикаси: метеорология, авиақия метеорологияси, агрометеорология, иклимшунослик ва к.к. Айрим геофизик жараёнлар жуда қатт а майдонларга тарқалади. Баъзи
геофизик қонуниятларни бутун Ер
курраси микёсидаги кузатиш натижаларини таҳлил қилиб билиш мумкин (мае., Ер магнетизми ва гравитақия майдонлари). Баъзи геофизик ҳодисалар руй берадиган ва тез ўтадиган бўлгани учун уларнинг качон ва каерда бўлишини олдиндан айтиб бўлмайди (мае., ер кимирлаши ва думалоқ яшин). Шунинг учун геофизик тадкикотлар, геофизик ходисаларни бевосита кузатиш ларга асосланиб, махсус усуллардан фойдаланган
холда олиб борилади. Бу ишлар гидрометеорология, сейсмология станқия
тармоклари, магнит обсерватория тармоклари, Ер Сўнъий йулдошларини
кузагиш станқиялари ва б. ларда
олиб борилади.

ГЕОХРОНОЛОГИЯГеохронология (гео — ер,вақт)—тоғ жинсларининг ҳосил бўлиш вақтини аниклайдиган геологик йилнома. Тоғ жинсларининг ёши нисбий ва мутлақ бўлади. Нисбий геологик ёш (Н. г. ё .)— Ер тарихида юз
берган бирор ходисанинг иккинчи бир
геологик ходисага нисбатан олинган
вақти. Бу тоғ жинсларининг ўзаро муносабатига ва улар орасидан топилган ўсимлик ёки ҳайвонот дунёси қолдикларига ҳараб аниқланади. Геологик вақт эра, давр, замон, аср каби
бирликлар билан белгиланади. Н. г. ё
турли хил эра ва даврларнинг қанча
вакт давом этганини аниқ белгилаш
имконини бермайди.
Мутлак геологик ёш (м. г. ё.) геологик даврнинг ўлчаш усуллари. Агар
нисбий геологик ёш геологик воқеаларини кетма-кетлигини аниқласа,
мутлак геологик ёш — улар_ қачон
бўлганлигини белгилайди. М утлак
геологик ёш радиоактив усул ёрдамида аникланади ва миллион йиллар
билан ҳисобланади. М аълумки, хар
бир радиоактив элемент атомларининг
парчаланиш тезлиги турлича. Бу тезлик Ер пусти қатламларидаги мавжуд физик ҳолатнинг кечишига боглиқ бўлмагани учун доим ўзгармасдир. Ана шу мухим хусусиятни ўрганиб, П. Кьюри ва Э. Резерфорд 1903 йили радиоактив жараёнлардаи геохронологик «соатлар» сифатида фойдаланиш мумкинлигини айтдилар.

ГЕТИТ Гётит — м-л. Кимёвий
ифодаси — Ре20 3-п Н02. Немис шоири Гёте (1749—1832) ш арафига қуйилган. Ромб сингонияли. Ранги оч тўк
қўнғирдан қорагача. Қат. 4,5—5,5. С о р . 4—4,4. Узоқ қиздирилганда кучли
магнит тортиш хусусиятига эга бўлиб
қолади ва гематитга айланади. НС1да
секин эрийди. Кристаллари кам кузгэ
ташланади. Г. темир сульфидлари билан учрайди. Ҳарбонат, силиқат ва
таркибида икки валентли темир иштирок этувчи бошқа хил минералларнинг парчаланиши ҳамда оксидланишидан келиб чиқадиган тузларнинг
гидролизланиши натижасида ҳосил
бўлади. Бу м-Л, доимо, ер юзасининг
энг устки қисмида кислород ва сув
етарли шаройтда ҳосил бўлади. Г. темир рудаси ҳисобланади.


Download 0.88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   271




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling