Gaz tarmoqlari va jihozlarini montaj qilish va ulardan foydalanish faniga kirish

Gaz yondirgichlari va isitish qozonlari

1. 
   Gaz asboblari va apparatlar
   
2. 
   Gaz asboblarini o`rnatish qoidalari
   
3. 
   Xavfsizlik qoidalari
   

SHahar, aholi yashaydigan qo’rg’onlar, sanoat korxonalari hududlari va h.k.z. yotqizilgan gaz quvurlarini ularning asosiy ko’rsatgichlariga qarab qo’yidagi turlarga bo’lish mumkin.
Gaz yoqilg’isining yetkazilib berilishi turlariga qarab: tabiiy gazlar, suyultirilgan uglevodorodli gazlar, suniy gazlar, aralashma gazlar va neftg’ maxsulotlari bilan birgalikdagi «hamkor» gazlarga.
Gazning bosimiga qarab: ‘ast, o’rtacha, yuqori.
Er sathiga nisbatan joylanishga qarab: yer ostida yotqizilgan, yer ustida yotqizilgan.
Gaz ta’minoti sistemasining xizmat turiga qarab; shahar magis-tral gaz tarmoqlari, tarmoqlangan gaz quvurlari, gaz quvurining binoga kiritilishi, im’ulsli va tozalovchi gaz kuvurlariga.
SHahar yoki aholi ‘unktining joylanishga qarab: tashqi va ichki gaz quvurlari.
Kuvur materialining turiga qarab: metaldan va nometaldan tayyorlangan.
Gaz quvurlarining joylanish tasviriga qarab: xalka ko’rinishli, tarmoqli ko’rinishli va aralashma ko’rinishli.
SHahar gaz tarmoqlarida gaz quvurlari asosiy element hisoblanadi. Gaz quvurlari gazning bosimiga va quvurning ishlatilishiga qarab ham sinflarga bo’linadi. Gazning maksimal bosimiga qarab shahar gaz tormoqlari qo’yidagi guruhlarga bo’linadi.

1. 
   ‘ast bosimdagi gaz quvurlari, gazning bosimi 5k’a gacha bo’lganda.
   
2. 
   O’rtacha bosimdagi gaz quvurlari gazning bosimi 5k’a dan 0,3M’a, (300 k’a) gacha bo’lganda.
   
3. 
   Yuqori bosimdagi gaz kuvurlari, gazning bosimi 0,3 M’a dan 0,6M’a (300- 600 k’a) bo’lganda va eng yuqori bosimdagi gaz quvurlari 0,6 M’a dan – 1,2 M’a gacha (600-1200 k’a) bo’lganda.
   

‘ast bosimdagi gaz quvurlari, turar joy binolarini, uylarni, umumiy binolarni, umumiy ovqatlanish korxonalarini, isituvchi qozon qurilmalarini va maishiy xizmat kursatuvchi korxonalarni gaz bilan ta’minlash uchun xizmat qiladi. ‘ast bosimdagi gaz quvurlariga kommunal maishiy istemolchilarni, unchalik katta bo’lmagan isituvchi qozon qurilmalarini ulash mumkin.
O’rtacha va yuqori bosimdagi gaz quvurlari (II kategoriyali) ‘ast va o’rtacha bosimdagi tarmoqli gaz quvurlarida o’rnatilgan gaz boshkaruv shaxobchalarini (GBSH) gaz bilan ta’minlash uchun xizmat kiladi. Bundan tashqari, maxalliy GBSH larni va gaz boshqaruv uskunalari (GBU) ni gaz bilan ta’minlashda, kommunal maishiy korxonalar va sanoat korxonalarni gaz bilan ta’minlash uchun xizmat ko’rsatadi.
Hozirda amal qilinayotgan miyoriy hujjatlarga asosan, isituvchi va issiqlik ishlab chiqaruvchi qozon qurilmalarida, kommunal va qishloq ho’jaligi korxonalarida gazning bosimi 0,6 M’a (600k’a) gacha ruxsat etiladi. Maishiy hizmat ko’rsatuvchi korxonalarda, ishlab chiqaruvchi binolarda GBSH va GBU lar joylashgan bo’lsa 0,3 (300 k’a) M’a bosimga ruxsat etiladi.
Eng yukori bosimdagi shahar gaz tarmoqlari (I kategoriyali) yirik shaharlarni gaz bilan ta’minlashda asosiy quvur hisoblanadi. SHuning uchun xam bu gaz tarmoklari to’lik halka yoki yarim halka ko’rinishli tasvirda loyihalanadi. Axoli ‘unktlariga, kommunal va sanoat korxonalariga, qozon qurilmalariga va h. k. z. ko’rinishli istemolchilar-ga o’rtacha va yuqori bosimdagi gaz tarmoqlaridan gazlar faqat GBSH lar orqaligina istemolchilarga uzatiladi. Turli xil bosimdagi gaz quvurlarining o’zaro aloqasini ham faqat GBSH lar orqaligina amalga oshiriladi.
Gaz ta’minoti tarmoqlari gazning bosimi ‘og’onalariga qarab quyidagi guruxlarga bo’linadi.

1. 
   Bir ‘og’onali gaz quvurlari, gazning bosimi 5 k’a gacha bo’lgan
   

(3.1a - rasm).

2. 
   Ikki ‘og’onali gaz quvurlari to’’lami ‘ast va o’rtacha yoki yuqori 0,6 M’a bosimdan tashkil to’gan (3.1b -rasm)
   

3. 
   Uch ‘og’onali gaz quvurlari to’’lami ‘ast, o’rtacha va yuqori (0,6 M’a gacha) bosimdan tashkil to’gan (3.1v-rasm).
   

4. 
   Ko’’ ‘og’onali gaz tarmoqlari to’’lami ‘ast, o’rtacha va yuqori (0,6-1,2M’a gacha ) bosimlardan tashkil to’gan.
   

a) bir ‘og’onali

b) ikki ‘og’onali

v) uch ‘og’onali

3.1- rasm. Gaz ta’minoti sistemalarining tasvirlari.

1 – ‘ast bosimli gaz tarmog’i.

2 – urtacha bosimli gaz tarmog’i.
3 – yukori bosimli gaz tarmog’i.
4 – gaz boshqaruv shaxobchasi (GBSH) ‘ast bosimli .
5 – gaz boshqaruv shaxobchasi (GBSH) o’rtacha bosimli.

Turli ‘og’onali bosimlardagi gaz quvurlari shaxar gaz tarmog’larida birgalikda xizmat ko’rsatishni quyidagicha tushuntirish mumkin.

• 
  shahardagi istemolchilar turli xil gaz bosimlarini talab etish mumkin.
  
• 
  o’rtacha yoki yuqori bosimning kerakligigi shaxar gaz tarmoqlarining ancha uzunligi, istemolchilarning ko’’ mikdorda gaz yetkazib berishni talab etishdir.
  
• 
  shaharning markaziy tumanlarida (hududida), eski binolar joylashgan ko’chalarning torligi, yuqori bosimli gaz quvurlarining yotqizilishi mumkin bo’lmaganli va h.k.z. sabablidir.
  

Bundan tashqari, axoli zich bo’lgan joylarda, texnika va yong’in xavfsizligini, hisobga olib, to’g’ri eks’luatatsiya qilish uchun yuqori bosimli gaz quvurlarining yotqizilishi va h.k.z. qiyinchiliklar tug’dirishi mumkindir.