Gazlarni quritish usullari va jarayon parametrlari

www.scientificprogress.uz
 
Page 602
Gazlarning qurtish jarayonining asosiy ko’rsatkichi gazlardagi namlik miqdori 
orqali ifodalanadi. 
Quritish – gazdan bug’simon namlikni ajratish jarayoni sanalib, gazdagi qoldiq 
namlik miqdori quritilgan gazning shudring nuqtasi orqali ifodalanadi. 
Shudring nuqtasi – berilgan bosim va tarkibli gazda birinchi namlik tomchisi 
kondensatsiyalanishidan yuqoriroq harorati bo’lib, nam va quritilgan gaz shudring 
nuqtalari farqi – shudring nuqtasining depressiyasi sanaladi. 
Shunga ko’ra quritish usullari quyidagicha tasniflanadi: 
1. Absorbsiya usuli – gazlarni glikolli quritish usuli; 
2. Adsorbsiya usuli – gazlarni seolit, silikagel yoki, faol alyuminy oksidlari kabi 
adsorbentlar yordamida quritish;
3. Kondensatsiya usuli – gazlarni gidratlanishga qarshi ingibitorlar (glikol yoki 
metanol) purkab sovutib, separatsiyalash;
4. Membranali usul – gazlarni elastomerlar va shishasimon polimerlar yordamida 
quritish;
5. Kimyoviy usul – gazlarni metallarning xlorli gigroskopik tuzlari (CaCl
2
 va b.) 
yordamida quritish. 
Quduq va quvuruzatkichlarda suv bug’larining kondensirlanib, to’planishi 
muayyan sharoitlarda uglevodorodli gaz komponentlari (metan, etan, propan, 
butan)ning har bir molekulasi 
ta suv molekulasi bilan bog’lanish qobilyatiga ega 
(1-rasm). Suvning uglevodorodli gazlar bilan hosil qilgan fizik-kimyoviy birikmasi – 
qattiq kristal modda – kristallogidratlar deb, ataladi.
1-rasm. Gaz 
gidratining tuzilishi 
Gazlarni 
quritish 
usullaridan 
eng 
keng 
tarqalgan 
usuli bu absorbsion quritish 
usulidir. Absorbsion quritish jarayoniga quyidagi omillar ta’sir qiladi: harorat, bosim, 
absorbent sirkulyatsiya karraligi, regenerirlangan absorbent konsentratsiyasi, 
absorberning kontakt elementlari, gazda uglevodorodli kondensatning miqdori, gazdagi 
sho’r qatlam suvining miqdori va gazdagi vodorod sul’fidining miqdori. 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 ǀ ISSUE 3 ǀ 2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan