Genomika tushunchasi va uning tarixi. J

36.Translyatsiyada instiatsiya, elongatsiya va terminatsiya omillari
Initsiatsiya :mRNK ni 5¹-oxirining birinchi kodoni AUG yoki GUG. Bu kodonlar boshlovchi – initsiyatsiyalovchi kodonlar deb atalib, ribosomalardagi translyatsiya har doim aynan ulardan boshlanadi. Bu kodonlarga antikodoni mos keladi. Eukariotlarda ikki turdagi metionil-tRNK bo`ladi. Ulardan biri doim initsiatsiyada ishtirok etadi, ikkinchisi esa elongatsiya jarayonida ishtirok etadi. Prokariotlarda oqsil biosintezi NH<sub>2</sub> guruhi formil guruhi bilan blokirlangan formilmetionin-tRNK dan boshlanadi.Bundan tashqari initsiatsiyada kamida uchta oqsilli faktorlar (F<sub>1</sub>, F<sub>2</sub>, F<sub>3</sub>) ishtirok etib, ular ribosoma va GTF ni tashkil etuvchi komponentlariga kirmaydi. Oqsilli faktorlar mRNKning kichik subbirlik va GTF bilan bog`lanishini yengillashtiradi.
Elongatsiya.
Polipeptid sintezi har doim N-oxiridan boshlanadi va C-oxiri bilan tugaydi. Polipeptid zanzirining bitta aminokislotaga uzayishi uch qadamda amalga oshadi:
aminoatsil-tRNK ning bog`lanishi;
transpeptidatsiya (peptid bog`ining hosil bo`lishi);
translokatsiya (mRNK ning bitta tripletga siljishi)
Terminatsiya.
Translyatsiyaning oxirgi bosqichi terminatsiya deb ataladi. Oqsil sintezida polinukleotid zanjiri maxsus terminatsiyalovchi kodonlari UAA, UAG, UGA tripletlaridan biriga tog`ri kelganda uziladi. Bu tripletlar ma’nosiz tripletlar deb ataladi, chunki ularning birortasi aminokislotani kodlamaydi; ularga amber(qahrabo), achre(oxra) va opal(opal) nomlari berilgan.