Geo graf iya
Download 147.82 Kb. Pdf ko'rish
|
Geografiya 5-sinf
- Bu sahifa navigatsiya:
- Q e d u rtm _ u z
Q e d u rtm _ u z
2-rasm. Milodiy 2-asrda Ptolemey tuzgan dunyo xaritasi. A bu R ayhon B eruniy, N o sir X israv, M ahm ud K o sh g ‘ariy lar ham geo g rafiy an in g rivojiga katta hissa q o ‘shishgan va dunyo xaritalarini tuzishgan (3-rasm ). M uham m ad al-X orazm iy (7 8 3 -8 5 0 -y y ) «Surat ul-A rz» - «Yerning tasviri» nomli kitobini yozgan. 973-1048-yillarda y ash ab o ‘tg an A bu R ayhon B eru n iy Y erning o ‘sha v aq td ag i eng m ukam m al m odeli - Shimoliy yarim shar globusini yasagan va asar- larida Yer sharining narigi tom onida ham quruqlik borligi haqida yozib qoldirgan, dunyo x aritasin i tuzgan (4-rasm ). M ahm ud K o sh g ‘ariy (milodiy 11-asr) «Devonu lu g ‘otit turk» asarida k o ‘plab g eo g rafik jo y nom lari va term inlarga izoh yozgan, dunyo xaritasini ishlagan. O ‘rta osiyolik N osir X israv (1004-1088-yy.) Janubi-g‘arbiy Osiyo va Shim oli-sharqiy A frikaga sayohat qilib, ju d a k o ‘p geografik m a ’lu- m otlar to ‘plagan. Yetti yil davom etgan ikkita sayohatida 15 m ing 8 kilom etr (km )dan ortiq y o ‘lni bosib o ‘tgan (10-bet 5-rasm). Z ah irid d in M uham m ad B obur (1 4 8 3 -1 5 3 0 -y y .) «B oburnom a» kitobida Farg‘ona vodiysi, A fg ‘oniston, H indiston tabiati, jo y nom lari haqida k o ‘plab m uhim m a ’lum otlar yozib qoldirgan. M ateriklar va okeanlarning k ash f etilishida jasu r dengizchi ham da sayyohlarning xizm atlari ju d a katta b o ‘lgan. Q e d u rtm _ u z 3-rasm. M. Xorazmiyning O ‘rta Osiyo va unga yondosh yerlar xaritasi. 1492-yilda X .K olum b boshchiligidagi ekspeditsiya H indistonga dengiz orqali y o ‘l topish m aqsadida Ispaniyadan g ‘arbga tomon kemada suzib ketadi. U A tlantika okeanini kesib o ‘tib, Am erika qirg‘oqlariga yetib bordi. 4 m arta uyushtirgan sayohati davomida u Amerika qit’asini k ash f qiladi. Yangi q it’aga 1499-1504-yillarda Janubiy Am erikaning shim oliy qism in i o ‘rg an g an A m erigo V espuchchi nom i berilg an . Portugaliyalik Vasko da Gama 1498-yilda kem alarda Afrikani aylanib, H indistonga bordi. 1 5 1 9 -1 5 2 2 -y illard a F ernan M agellan b o sh ch ilig id ag i isp an lar ekspeditsiyasi kem alarda dunyoni g ‘arbdan sharqqa aylanib chiqdi. Tinch okeanni kesib o ‘tdi. Natijada Yerning sharsim onligi isbotlandi, Yer y u z in in g k a tta q ism in i suv qoplab yotishi aniqlandi. 1 8 2 0 -y iln in g y a n v a rid a rus d en g izch i sa y y o h lari F .B ellin s- gauzen va M .Lazarev eng uzoqda joylashgan, m uzlar bilan qoplanib yotgan Antarktida materigini kashf etishdi. H o z irg i v a q tg a k e lib , Y er yuzida aniqlanmagan, xaritaga tu- 4-rasm. Abu Rayhon Beruniyning shirilm agan jo y qolmagan. Biroq dunyo xaritasi. G E O G R A F IY A F A N I VA U N IN G RI V OJ L AN IS H I G E O G R A F IY A FA N I VA U N IN G RI V O JL A N IS H I Download 147.82 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling