Geo graf iya

Q e d u rtm _ u z
29-rasm. Yerning ichki tuzilishi.
ham oshadi. Bunday yuqori haroratda to g ‘ jinslari erigan, y a ’ni suyuq 
holatda b o ‘lishi kerak edi. Biroq bunday emas. Chunki u chuqurliklarda 
bosim juda katta. Masalan, 100 km chuqurlikda bosim yer yuzasidagiga 
qaraganda 13 ming m arta katta, y a ’ni b o ‘yi va eni 1 cm b o ‘lgan yuzaga 
13 tonna kuch bilan bosadi. Shuning uchun m antiyaning quyi qismlari 
va yadroda to g ‘ jinslari qattiq holatda deb taxm in qilinadi.
Y er y a d ro s i haqida m a ’lum otlarim iz yanada kam. Faqat uning 
radiusi 3470 km va harorat 4000 °C atrofida ekanini bilamiz, xolos.
Yerning ichki tuzilishini o ‘rganish insonga, uning hayoti uchun 
zarur b o ‘lgan k o ‘p savollarga javob topishiga yordam beradi. Masalan, 
foydali qazilm alar yetarlim i? N ega yer qimirlaydi, uni oldindan aytish 
mumkinmi? M ateriklar siljiydimi? Nega vulqon otiladi kabi savollarga 
javob topish m uhim aham iyatga egadir.
Tayanch so‘z va tu sh u n ch alar
A tm osfera 
Biosfera 
Yadro
G idrosfera 
M antiya 
Yer po ‘sti

---

Q edurtm _uz
A
1. Yerning tashqi va ichki qobiqlariga qaysilar kiradi?
2. Yerning ichiga chuqur tushgan sari harorat qanday o‘zga- 
radi?
3. Quyidagi rasmda tasvirlangan Yerning 
ichki qobiqlarini jadvalga mos ravishda 
joylashtiring hamda undagi bo‘sh katak- 
larni to‘ldiring.
C
Yerning ichki 
tuzilishi
Rasmda
belgilanishi
Qalinligi, km 
hisobida
Yer po‘sti
Mantiya
Tashqi yadro
Ichki yadro
4. Yeming sirtiga eng yaqin va eng uzoq qobiqlari 3-top- 
shiriqdagi rasmda qaysi harflar bilan ko‘rsatilganligini 
ayting va quyidagi jadvalni to ‘ldiring.
Eng yaqinidan---- ^ eng uzog‘iga
5. Agar yer yuzasidagi to g ‘ jinslarining o ‘rtacha yillik 
harorati +5 °C b o ‘lsa, 2000 metr chuqurlikda harorat 
taxminan necha °C ga yetadi?