Geoekologiya asoslari va tabiatdan foydalanish

Texnologiya
– 1. Mahsulotlar ishlab chiqarish jarayonida xomashyo, 
material yoki yarimfabrikatga ishlov berish, tayyorlash va ularning 
holati, xossalari va shaklini o‘zgartirish metodlari majmuyi, 
to‘g‘rirog‘i, tizimi.
2. Ta’lim va tarbiya jarayonini tashkil etish, boshqarish, tegishli 
faoliyatni olib borish metodlari tizimi.
Jamiyatning tabiatga nisbatan beshta munosabat shaklini 
aniqlab olish davlatlarning ekologik siyosatini belgilashda hamda 
qonunchilik tizimini yo‘lga qo‘yishda dasturulamal bo‘lib qoladi.
Xalqaro geoekologik munosabat mexanizmi avvalambor 
huquq normalarida aks etadi. Aks holda u yuridik kuchga ega 
bo‘la olmaydi. Xalqaro geoekologik-huquqiy mexanizm
– ham-
jamiyat tomonidan muayyan geotizimlar doirasida ekologik 
munosabatlarning huquqiy jihatdan tartibga solinishini 
ta’minlovchi qismlar tizimi. Qismlar yig‘indisi emas, aynan 
qism 
lar tizimidir. Xalqaro geoekologiya huquqida huquqiy 
normalar «tishsiz qonunlar»ga aylanmasligi va davlatlar 
tomonidan inkor etilmasligi («huquqiy negilizm»ning 
bo‘lmasligi) uchun ekologik-huquqiy mexanizm yaratiladi.
4.2.1-jadval
Jamiyatning tabiatga nisbatan ekologik munosabat shakli
natijasida Yer sayyorasi va ekologik vaziyatga ijobiy ta’siri 
Shotlandiyada 
qayta tiklanuvchi 
energiyadan foy­
dalanish holati
Yevropa Ittifo­
qida­muqobil­
energiyadan 
foydalanish 
istiqbollari
RFning shi­
moliy qis­
miga «Yer 
bosimi»­
Muqobil­energiyani­
rivojlantirish orqali 
kishilarning­bandlik­
ko‘rsatgichi
(2014 yilda)
Shaharlarni 
ko‘kalam­
zorlash tirish­
ning jinoyat­
larga ta’siri
Mamlakat uchun 
kerak­bo‘lgan­
energiyaning 1/3 
qismini
qoplamoqda
Yaqin kela­
jakda
umumiy ener­
giya­talabi­ning­
20 foizini
tashkil etishi ga 
erishilmoqda
Umumiy 
maydoni­
ning 3–10 
foizni tash­
kil etadi,
xolos
Xitoy – 3,4 mln., 
Yevropa Ittifoqi – 1,1 
mln.
Yaponiya – 218 
ming,
AQSH – 724 ming.,
Braziliya – 934 ming.
Jami­dunyo­bo‘yicha­
7,7 mln. kishi
Jinoiy 
ishlarni 
12 foizga 
kamaytiradi

---

76
Ekologik-huquqiy mexanizm muayyan davlatning geoeko-
logik siyosatiga, dunyoqarashiga va boshqarish shakliga 
to‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘liq. «Bizning pirovard maqsa 
di-
miz, 
– degan edi O‘zR Birinchi Prezidenti I. Kari mov, – ijti-
moiy yo‘naltirilgan barqaror bozor iqtisodiyotiga, ochiq tashqi 
siyosatga ega bo‘lgan kuchli demokratik davlatni va fuqarolik 
jamiyatini barpo etishdan iboratdir». Ekologik munosabatlarni 
geoekologik-huquqiy jihatdan tartibga solish mexanizmi 
O‘zbekistonda aynan ana shu tamoyillarni inobatga olgan 
tarzda tuzilishi va unga monand ravishda harakat qilishni 
talab etadi.
Mexanizm
– biron-bir harakatni bajarish uchun zarur bo‘lgan va 
uzviy bog‘langan qismlar tizimi.
Xalqaro ekologik munosabatlarni huquqiy tartibga solish 
unga geoekologik-huquqiy ta’sir etish, uni amalga oshirish, ta-
komillashtirish va rivojlantirish orqaligina olib boriladi. Chun-
ki zamon o‘zgargan sari kishilar ham o‘zgarib boradilar, atrof 
tabiiy muhit ham o‘z o‘zgaruvchanlik xususiyatini yo‘qotib 
qo‘ymaydi.