Geog 1 (38-янги). p65

Iqlim xususiyatlari. Afrika — eng issiq materik. Bu uning
katta qismi yoritilish mintaqasida joylashganligidandir. Sayyora-
mizdagi eng issiq harorat shu yerda kuzatilgan (Triðoli shahri
yaqinida +58 °C). Lekin eng baland tog‘larda doimiy qor va
muzliklar bor. Afrika iqlimining o‘ziga xos xususiyatlari iqlim
mintaqalarida yaqqol namoyon bo‘ladi.
Atama, tayanch tushuncha va nomlar
Eng issiq materik, yoritilish mintaqasi, quyosh radiatsiyasi,
o‘rtacha harorat, Triðoli, sovuq oqimlar.
Nazorat uchun savollar
1. Afrika iqlimi qaysi omillar ta’sirida tarkib topadi?
2. Nima uchun Afrikani eng issiq materik deymiz?
3. Afrikada qanday havo massalari mavjud?
Amaliy topshiriqlar
1. Afrikaning iqlim xaritasini yozuvsiz xaritaga tushiring.
2. Daftaringizga ko‘p va oz miqdorda yog‘in yog‘adigan joy-
larni, shamollar yo‘nalishini va ularning sabablarini yozing.
3. Relyef bilan iqlim xaritalarini taqqoslang va tahlil qiling.
21- §. Iqlim mintaqalari
Afrikada bitta ekvatorial, ikkitadan subekvatorial, tropik va
subtropik iqlim mintaqalari shakllangan.
Ekvatorial mintaqa. Bu mintaqa Kongo daryosi havzasining
bir qismini va Gvineya qo‘ltig‘i sohillarini qamrab olgan. Bu
yerlarda yil davomida ekvatorial havo massalari hukmronlik
4 — A. Soatov, A. Abdulqosimov, M. Mirakmalov

---

50
qiladi. O‘rtacha yillik va oylik harorat doim yuqori va bir tekis
taqsimlangan bo‘lib, u 26 °C ga teng. Yog‘in ham bir tekis
yog‘adi. Ayrim joylarda 10 000 mm yog‘in yog‘adi. Shuning
uchun o‘simliklarning o‘sishi yil bo‘yi to‘xtovsiz davom etadi.
Bu mintaqada har kuni ertalab Quyosh yaraqlab nur sochib
turadi va yer yuzini kuchli isita boshlaydi. Tush paytlariga borib
qizigan va namga to‘yingan havo yuqoriga ko‘tarilib, bulut hosil
qiladi. Tushdan keyin esa kuchli yomg‘ir yog‘adi. Kechga yaqin
Quyosh yana nurini socha boshlaydi. Bunday ob-havo kun, oy
va yil davomida deyarli takrorlanib turadi. Ekvatorial mintaqa
uchun yil bo‘yi bitta yoz fasli xosdir.