Geog 1 (38-янги). p65

Atama, tayanch tushuncha va nomlar
And, Amazoniya, Orinoko, Braziliya, Gviana, anakonda,
daraxt baqasi, piranya, Paragvay choyi.
Nazorat uchun savollar
1. Materik hududini tabiiy geografik o‘lkalarga ajratishda
nima asos qilib olingan?
2. Tekislikli Sharq tabiati haqida nimalarni bilasiz?
Amaliy topshiriqlar
1. Amazoniyaning tabiatini daftaringizga yozing.
2. Braziliya yassi tog‘ligi bilan Amazoniyani bir-biriga taq-
qoslang, ular o‘rtasida qanday tafovutlar borligini aniqlang.
42- §. 
Janubiy Amerika aholisi
Aholisi. Janubiy Amerikada 419 mln aholi yashaydi (2016- y.
1- iyul), ularning tarkibi juda murakkab. Materikka kishilar
bundan 20 ming yillar ilgari Osiyodan kelgan. XVI asrda dast-
lab ispanlar bilan portugallar, keyinchalik esa Yevropa, Osiyo
va Afrika mamlakatlaridan kelib o‘rnashgan.

---

97
Hozirgi paytda Janubiy Amerikada insoniyatning har uchala
irqi vakillari yashaydi. Yevropaliklar bilan indeyeslarning cha-
tishishidan hosil bo‘lgan avlodlar metislar, yevropaliklar bilan
negrlar nikohi avlodlari mulatlar deyiladi. Indeyeslar bilan
negrlar chatishmasi sambo deb ataladi. Aholining ko‘pchiligi
ispan tilida, braziliyaliklar portugal tilida so‘zlashadilar.
Yevropaliklar kelgan vaqtdan hindu xalqlarining ko‘pchiligi
taraqqiyotning urug‘chilik-qabilachilik darajasida bo‘lgan. Faqat
And tog‘larida inklarning qadimgi davlatlari mavjud edi. Ularda
xo‘jalik va madaniyat rivojlangan bo‘lgan. Inklarning ulkan ibo-
datxona va saroylarining xarobalari, yo‘llari, sug‘orish kanallari
hozirgacha ham kishilarni hayratga soladi.
Tekislikda esa hindular makkajo‘xori, kartoshka, yeryon-
g‘oqni birinchi bo‘lib eka boshlaganlar, hozir esa bu ekinlar
dunyoning ko‘p mamlakatlarida yetishtiriladi.
Materikning yevropaliklar tomonidan bosib olinishi tubjoy
aholisiga beqiyos falokat keltirgan. Inklar davlati talangan. At-
lantika bo‘yidagi o‘lkalarda yashovchi hindular qullarga aylanti-
rilgan, ularning bir qismi materik ichkarisidagi hayot kechirish
uchun noqulay yerlarga siqib chiqarilgan. Hindular sonining
kamayishi yevropaliklarni ishchi kuchi qidirishga majbur qildi.
Plantatsiyalarda ishlatish uchun Afrikadan negr qullarni îlib
kela boshladilar.
Materik aholisi orasida tillar, urf-odatlar, ma’naviyatning
aralashib ketishi ro‘y berdi.