Geog 1 (38-янги). p65
Download 0.74 Mb.
|
6- sinf savol - javob nashiryot (2)
- Bu sahifa navigatsiya:
- §. Geologik tuzilishi va foydali qazilmalari. Relyefi
- §. Yevrosiyo iqlimi
- „sovuqlik qutbi“
- §. Sovuq va mo‘tadil iqlim mintaqalari
|
Beruniy qonuni ayting ..? J : „daryolar keltirayotgan tog‘ jinslarining massasi (katta-kichikligi) suv oqimining tezligiga to‘g‘ri proporsional“ ekanligi
Beruniy qaysi cho’llarni paydo bo’lishini aytgan J:Qoraqum va Qizilqum materiklarning siljish g‘oyasini birinchilardan bo‘lib kim aytgan..? J : Beruniy Beruniy qachon Xorazmda olimlarni birlashtirib, „Fanlar akademiyasi“ („Ma’mun akademiyasi“) ni barpo etdi. .? J : 1010— 1017-yillarda Fanlar akademiyasi tarkibidagi Olimlar orasida Ibn Sino ham bo‘lganmi .? J : HA Zahiriddin Bobur qayerlar to’g’risida qimmatli ma’lumotlar to’plagan J:O‘rta Osiyo, Eron, Afg‘oniston, Hindiston hududining aholisi, xo‘jaligi haqida qimmatli ma’lumotlar yozib qoldirgan. O’rta Osiyolik olimlarning ilmiy merosi haqida kim qachon qanday kitob yozgan .? J : H. Hasanov „Sayyoh olimlar“ asarida (1981-y.) XVIII — XIX asrlarda yevrosiyo qanday maqsadda o’rganildi.? J : tashkil etilgan sayohat va ilmiy ekspe- ditsiyalar paytida Yevrosiyoni ilmiy jihatdan o‘rganish ishlari olib borildi. Qachongi olib borilgan ilmiy ishlar avvalgi tasavvurlarni kengaytirdi va yangi ma’lumotlar bilan boyitdi..? J : XX asrdagi §. Geologik tuzilishi va foydali qazilmalari. Relyefi Yevrosiyong Geologik jihati J:Yevrosiyo qadimgi mustahkam platformalardan va ularni tutash- tiruvchi turli yoshdagi burmali mintaqalardan tashkil topgan. Yevrosiyo va Shimoliy Amerika ajralgan (65 mln yil muqaddam). Qayerdan ajrab chiqqan J:Qadimgi Lavraziya materigining parchalanishidan Hozirgi paytda Yevrosiyo materigida nechta faol mintaqa bor .? J : ikkita faol geosinklinal mintaqa Yevrosiyodagi faol mintaqalar .? J : Alp-Himolay va Tinch okean „olovli halqasi“. Yevrosiyoning faol mintaqalarida qanday hosisalar kuzatiladi .? J : Bu mintaqalarda harakatdagi vulqonlar, dahshatli zilzilalar tez-tez bo‘lib turadi. Yevrosiyodagi faol mintaqalarda qanday tuzulishdagi tog’lar bor J:Bu mintaqa tog‘lari yosh, burmali, palaxsali tog‘lar bo‘lib, ba’zi joylarda zanjirli tizimlarni boshqa joyda tog‘ tugunlarini Yevrosiyodagi zanjirli tizimlar J:Alp-Himolay Yevrosiyodagi tog‘ tugunlarini J:Pomir, Tibet hosil qiladi. Alp-Himolay geosinklinal mintaqasining O‘rta dengiz qismida qanday harakatdagi vulqonlar bor .? J : Etna, Stromboli, Vezuviy Ashxoboddagi zilzilaqachon bo’lgan .? J : — 1948 Toshkentdagi zilzilaqachon bo’lgan .? J : — 1966 Hindukushdagi zilzilaqachon bo’lgan .? J : — 2002 Erondagi zilzilaqachon bo’lgan .? J : 2003 Indoneziyadagi zilzilaqachon bo’lgan .? J : — 2004, 2009, Xitoydagi zilzilaqachon bo’lgan .? J : —2009 Rudali foydali qazilmalar qayelarda uchraydi .? J : magmatik va metamorfik tog‘ jinslari tarkibida ko‘p Qayerdagi rudalari magmatik tog‘ jinslaridan qazib olinadi.? J : Shimoli-sharqiy Xitoy, Skandinaviya va Hindiston yarimorolidagi temir Qayerdagi temir ruda koni metamorfik tog‘ jinslarida hosil bo‘lgan .? J : Sharqiy Yevropa platformasidagi Kursk magnit anomaliyasi. Oltin, mis, volfram, uran, qalay, simob va boshqa rangli metallar hamda qimmatbaho toshlarning hosil bo‘lishi qanday jinslarga to’g’ri keladi .? J : magmatik tog‘ jinslarida ko‘p uchraydi. Pireney yarimorolida, Sibirda, O‘rta Osiyoda, Koreya yarimorolida qanday konlar mavjud .? J : oltin konlari, Markaziy Yoqutiston, Hindiston yarimorolida qanday konlar kop .? J : olmos konlari ko‘p. Uralda, Hindiston yarimorolida, Shri-Lanka orolida nimalar mavjud .? J : turli xil qimmatbaho zangori sapfir (ko‘k yoqut), qizil yoqut konlari bor. Cho‘kindi jinslar qatlamlarida, asosan, qanday boyliklar mavjud J:neft, gaz, tosh va qo‘ng‘ir ko‘mir konlari tarkib topgan. Yevrosiyo qanday foydali qazilma jihatdan boshqa materiklardan oldingi o‘rinni egallaydi..? J : neft va gaz konlarining boyligi jihatidan Materikning Asosiy relyef shakllariga .? J : tog‘ va tekisliklar tegishli. Tog‘lar materik maydonining necha % ni egallaydi J:50 % qismini egallaydi. Materik tog’lari qayerda tarkib topgan J:Geosinklinal mintaqalarda va litosfera plitalarining o‘zaro to‘qnashgan zonalarida tarkib topgan. eng keksa qadimgi tog‘lar .? J : Ural, Dekan, Qozog‘iston yassi tog‘ligi. Yoshargan tog‘larga qaysilar kiadi .? J : Tyanshan, Oltoy, eng yosh tog‘larga qaysilar kiradi .? J : Alp, Karpat, Kavkaz, Pomir, Hindukush, Kopetdog‘ Vulqonli tog‘larga qaysilar kiradi .? J : Kamchatka yarimorolida, Kuril, Sitsiliya va Islandiya orollarida, Apennin yarimorolidagi tog‘larda, Karpat va Kavkaz tog‘larining ayrim qismlarida tarqalgan. Materikning Harakatdagi eng baland vulqoni.? J : Kamchatka yarimorolidagi Klyuchi Sopkasi — 4 750 Yer yuzasining eng baland nuqtasi .? J : Himolay tizmasidagi Jomolungma (Everest) bo‘lib, uning mutlaq balandligi 8 848 m. Yer shari quruqligining eng past nuqtasi ham Yevrosiyoda joylashgan va uning pasligi qancha .? J : O‘lik dengizdir (—405 m). Tekisliklarqayerda tarkib topadi J:keksa va yosh platformalar ustida tarkib topgan Qaysi Tekisliklarning zamini eng keksa platformalar hisoblanadi..? J : Sharqiy Yevropa, Sharqiy Sibir, Hindiston, Buyuk Xitoy, Arabiston yarimorolidagi Qaysi pasttekisliklari zamini esa yosh .? J : G‘arbiy Sibir, Hind-Gang va Turon G‘arbiy Sibir, Hind-Gang va Turon pasttekisliklari zamini esa yosh bo‘lib, ular nimalar bilan qoplangan .? J : cho‘kindi jinslar bilan qoplangan Tekisliklarningyuza qismi nimalarbilan murakkablashgan J:qir-adirlarva past tog‘lar bilan Tog‘ va tekisliklarning rivojlanishi hamda shakllanishida nimalar katta ro’l o’ynaydi .? J : to‘rtlamchi davrdagi muz bosish bosqichlaridagi muzlarning faoliyati ham katta rol o‘ynagan Yevrosiyoning qaysi qismida muzlar hosil qilgan relyef shakllari ko‘p uchraydi..? J : shimolida va baland tog‘larda §. Yevrosiyo iqlimi Materik iqlimining xususiyatlari, avvalo,nimaga bog’liq .? J : Yevrosiyo hududining shimoldan janubga va g‘arbdan sharqqa qarabjuda katta masofaga cho‘zilganligiga bog‘liq Materik iqlimining xususiyatlari ikkinchidan nimaga bog’liq .? J : okeanlardan keladigan havo massalariga va relyefiga bog‘liq. Nima issiqlikning taqsimlanishiga katta ta’sir ko‘rsatadiJ:Quruqlikning shimoldan janubga qarab uzoq masofaga cho‘zilganligi. Yevrosiyoda iyul oyining o‘rtacha harorati ancha yuqori bo’lib Uning shimolida bu harorat qanchanitashkil etadi .? J : + 12 °C ga Yevrosiyoning janubida iyulning harorati J:+28 °C ga teng. Arabiston yarimorolida iyulning o’rtacha harorati J:+32 °C ni tashkil etadi. Qish materikning qaysi qismida iliq bo’ladi J:g‘arbida iliq, Qish materikning qaysi qismida sovuq bo’ladi J:Shimoli-sharqida juda sovuq bo‘ladi. Sibirda yanvar oyining o‘rtacha haroratiJ:—48 °C gacha pasayadi. Ayrim kunlari yanvar oyining harorati Oymyakonda necha gradusga yetadi .? J : —71°C ga tushib ketgan Qayer Shimoliy yarimsharning „sovuqlik qutbi“ deb ataladi.? J : Oymyakon Qish Yevropaning qaysi qismi iliq bo’ladi .? J : Janubi-g‘arbida iliq Qishda Osiyoning qaysi qismi issiq bo’ladi J:janubida issiq Qishda Osiyoning janubida hararat nechuga teng bo’ladi .? J : +20 °C Yog‘in miqdori qaysi tomonga kamayib boradi J:materik ichkarisi tomon kamayib boradi. Dunyodagi eng ko‘p yog‘in tushadigan joy.? J : Hindistondagi Cherrapunja qishlog‘idir. Cherrapunjaga o‘rta hisobda yiliga qancha mm yog’in tushadi J:12 665 mm yog‘in yog‘adi. Cherrapunjada 1856- yilda qancha mm yog’in tushgan .? J : 23 000 mm ga yaqin yog‘in tushgan. Yevrosiyoda iqlim sharoiti faqat kenglik bo‘ylab o‘zgarib qolmasdan, yana qaysi tomonga o’zgaradi .? J : g‘arbdan sharqqa tomon ham o‘zgaradi. Iqlimning faqat kenglik bo’ylab ozgarib qolmasdan sharqdan garbga tomon ozgarishiga asosiy sabab.? J : Yevrosiyo materigining g‘arbiy qismi doimo Atlantika okeanidan keladigan iliq va nam dengiz havo massasi ta’sirida bo‘lganligidir. Materik Atlantika oeani ta’sirda bo’lishi Natijasida qayerda, yog‘in ko‘p yog‘a- di, qish ancha iliq, yoz esa salqin bo‘ladi..? J : G‘arbiy Yevropada Materik g’arbidan qaysi tomonga yog’ingarchilik kamayib boradi .? J : Sharqqa borgan sari Nima uchun sharqqa borgan sari yog’in miqdori kamayadi .? J : dengiz havo massasining tarkibida nam- likning kamaya borishi natijasida Yozda qaysi tomonda qaysi shamllar yog’in keltiradi .? J : Tinch okeandan keladigan dengiz havo massasi, ya’ni yozgi musson shamollari o‘zi bilan ko‘p miqdorda yog‘in keltiradi. Qishda materik ustida, ayniqsa,qayerda yuqori havo bosimi markazi tarkib topadi.? J : Markaziy Osiyoning katta qismida yuqori havo bosimi markazi tarkib topagan joy ob - havosi .? J : ob-havo quruq va ochiq bo‘ladi, yog‘in kam tushadi, sovuq havo hukmronlik qiladi. O‘zbekiston hududida ham ob-havo quruq va ochiq bo‘lib, yog‘in kam tushadimi .? J : ha O‘zbekiston hududida ham ob-havo quruq va ochiq bo‘lib, yog‘in kam tushishining sababi .? J : Markaziy Osiyodan kirib keladigan havo sababchidir. Yevrosiyo Yer yuzasining tuzilishi ham iqlimning hosil bo‘lishiga katta ta’sir ko‘rsatadimi J:Ha Baland tog‘ tizmalari atmosferada harakat qilayotgan iliq va sovuq havo massalarini to‘sib qolib, iqlimning keskin o‘zgarishiga sabab bo‘ladi.? J : ha qaysi tog’lar iliq va sovuq hao massalarini to’sib ilim ozgarishiga sabab bo’ladi J:Alp, Kavkaz, Tyanshan, Himolay tog‘lari Alp, Kavkaz, Tyanshan, Himolay tog‘lari qaysi tomonga cho’zilgan .? J : g‘arbdan sharqqa tomon cho‘zilgan Alp, Kavkaz, Tyanshan, Himolay tog‘lari qaysi tomondan kelayotgan havo massalarini to’sib qoladi J:shimoldan keladigan sovuq shamollarning janubga o‘tishiga to‘sqinlik qiladi. Yevrosiyo tog‘larida iqlim sharoiti balandlik mintaqalari bo‘yicha ham o‘zgarmaydi..? J : Yo’q o’zgaradi Balandlik iqlim mintaqalari qaysi tog’larda yaqqol namoyon bo’ladi J:Alp, Karpat, Kavkaz, Tyanshan, Himolay kabi tog‘larda ko‘zga yaqqol tashlanib turadi. tog‘liklaridagi iqlim baland tog‘ iqlimi .? J : Tibet va Pomir Tibet va Pomir iqlimi nimasi bilan farq qiladi .? J : yozining iliqligi, qishining qattiq sovuqligi va atmosfera yog‘inlarining juda kam yog‘ishi bilan boshqa joylardan farq qiladi. §. Sovuq va mo‘tadil iqlim mintaqalari Materikda nima tufayli uning iqlim sharoiti juda ham xilma-xil..? J : shimoldan janubga qarab katta masofaga cho‘zilganligi Sovuq iqlim mintaqalariga qaysilar kiradi .? J : arktika va subarktika iqlim mintaqalari kiradi. Download 0.74 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|