Г.Ғ. Назарова, И. А. Ахмедов, О. Б. Хамидов, З. М. Иминов

6.1.1- жадвал 
Ҳудудий иқтисодий интеграциянинг кўринишлари
 
Интеграция 
типлари 
Белгилари 
1.
Переференциал 
савдо 
келишувлари 
Ўзаро савдода тарифлар ва бошқа 
тўсиқлар олиб ташланади. Учинчи 
мамлакатларга 
нисбатан 
миллий 
тарифлар 
сақланади. 
Давлатлараро 
бошқарув органлари тузилмайди. 
2.
Эркин савдо
зоналари
Битим шакли. Бунда қатнашчилар бир-
бирларига нисбатан божхона тарифлари 
ва квоталарини олиб ташлаш тўғрисида 
аҳдлашадилар. Учинчи мамлакатларга 
нисбатан ҳар кимнинг ўз сиёсати мавжуд 
бўлади. 
Мисол 
учун: 
НАФТА,
АНЗСЕРТА. илгариги Европа
иқтисодий ҳамжамияти.
3
Божхона 
иттифоқи
Учинчи мамлакатларга нисбатан ягона 
божхона сиёсати. Бироқ бунда ҳам
жиддийроқ ички қарама-қаршиликлар
пайдо бўлади. Европа иқтисодий 
ҳамжамияти бунинг мисоли бўлиши 
мумкин.
4
Умумий бозор Иштирокчи мамлакатлар ўртасида
ишлаб чиқаришнинг барча ҳаракати
учун тўсиқларни тўлиқ бартараф этиш. 
Иқтисодий сиёсатни тўлиқ келишиш, 
иқтисодий 
кўрсаткичларни 
тенглаштириш каби масалалар ҳал этиш 
жараёнида туради.

---

109 
5 
Иқтисодий 
ҳамкорлик 
Мустаҳкам ривожланишни таъминлаш 
мақсадида иқтисодий сиёсатда келишиб 
олиш; 
ички 
ҳудудуий 
савдони 
ривожлантиришга 
кўмаклашиш; 
келажакда эркин савдо ҳудудини ёки 
уумий бозорни босқичма-босқич яратиш; 
халқаро ташкилотлар ҳамда халқаро 
форумларда иқтисодий ва ижтимоий 
масалаларни кўрииши борасида улар 
буўйича 
умумий 
стратегия 
ва 
позицияларни ишлаб чиқиш. Бу босқич 
иқтисодий интеграция йўлида. 
6.
Иқтисодий 
иттифоқ
Юқори иқтисодий ривожланиш
босқичида пайдо бўлади. Иқтисодий 
сиёсат (ҳатто ягона иқтисодий сиёсат) 
келишилади на шунинг асосида барча 
тўсиқлар олиб ташланади. Давлатлараро
(давлатлардан юқори турувчи) органлар 
ташкил этилади. Барча қатнашчи 
мамлакатларда йирик иқтисодий
ислоҳотлар амалга оширилади.
7. 
Тўлиқ 
иқтисодий 
интеграция
Ягона иқтисодий сиёсат ва бунинг 
оқибати сифатида қонунчилик базасини 
бирхиллаштириш. Шартлари: 
умумий 
солиқ 
тизими; 
ягона 
стандартларнинг мавжудлиги; меҳнат 
тўғрисидаги ягона қонунлар ва бошқалар. 
Хозирда фақат Европа Иттифоқида 
амалга оширилмоқда.

---

110 
8.
Валюта 
иттифоқи
Иқтисодий Иттифоқ шакли ва айни бир 
унинг йирик қисми. Қуйидагилар валюта 
иттифоқининг характерли белгилари 
ҳисобланади: - Миллий валюталарнинг
ксчишилган (биргалиқдаги) муомаласи; 
қатнашчи мамлакатларнинг Марказий 
банкирлари 
томонидан 
мақсадга 
қаратилган 
ҳолда 
қўллаб-
қувватланадиган 
қатьий 
бегиланган 
валюта курсларининг ўрнатиш; ушбу 
халқаро валюта бирлигининг эмиссия 
маркази ҳисобданган ягона минтақавий 
банк шаклантирилиши. Ривожланаётган
мамлакатларда валюта иттифоқи деганда 
клиринг битимлари тушунилади.
Манба: муаллиф томонидан тузилган.