Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

G‘OVAKLIK DARAJASINI KO‘RSATUVCHI KOEFFITSIYENT
M NING QIYMATLARI (Slixter bo‘yicha)
G‘ovaklik darajasi 
M 
G‘ovaklik darajasi 
M 
26 
0,01187 
35 
0,03163 
27 
0,01350 
36 
0,03473 
28 
0,01517 
37 
0,03808 
29 
0,01697 
38 
0,04157 
30 
0,01905 
39 
0,04524 
31 
0,01905 
40 
0,04922 
32 
0,02356 
41 
0,05339 
33 
0,02601 
42 
0,05789 
34 
0,02878 
43 
— 
Har xil tarkibli, mayda donali qumlar hamda strukturasiz, gilli jins-
larning filtratsiya koeffitsiyentini aniqlashda Kryuger formulasi qo‘lla-
niladi:


2
6
18
1, 44 10
K


m/sutka,
bu yerda: K
18
— harorati 18°C bo‘lgan suv oqimining filtratsiya koef-
fitsiyenti;
q — 1 sm
3
hajmdagi jins donalarining yuzasi;
P — jins g‘ovakligi.
Akademik N. N. Pavlovskiy tabiatda chiziqli-laminar yer osti suvlari
harakatini ba’zan turbulent suv harakati bilan almashinishi jarayonlarini
hisobga olib, 10°C dagi suv harorati uchun yer osti suvlarining kritik
oqim tezligi formulasini taklif etgan:


kr
0, 002(0, 75
0,23)
Re
de
V
n
 sm/s,

---

2 4 4
bu yerda: V
kr
— yer osti suv oqimining kritik tezligi;
P — jins g‘ovakligi;
Re — Reynold soni, o‘rta yiriklikdagi qumlar uchun 50—60
ga teng;
de — tog‘ jins donalarining diametri, mm.
Shuningdek, laminar suv oqim harakati turbulent suv oqim harakati
bilan ba’zan aralash harakatda bo‘lishi ham mumkin. Suvlarning bunday
aralash harakati qonuni Smerker formulasi bilan ifodalanadi:
V = KJ
1
m
,
bu yerda m — tog‘ jinslarining xususiyatiga bog‘liq bo‘lgan kattalik bo‘lib,
1 dan 2 oralig‘ida o‘zgaradi. m = 1 bo‘lganda V =KJ; m =2 bo‘lganda
V = KJ
1/2
bo‘ladi (Mavlonov va b. 1976).