Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

GIDROKIMYOVIY TAHLIL UCHUN OLINADIGAN SUV
NAMUNASINING MIQDORI
Namunaning miqdori, l 
Tahlil turlari 
Yuqori darajada 
minerallashishga ega bo‘lgan 
suvlardan (quruq qoldiq 
1000/1500 mg/l) 
Chuchuk suvlardan (quruq 
qoldiq 500 dan 1500 m mg/l) 
To‘liq 
1,0 
1,5—2,00 
Qisqartirilgan 
0,5 
1,0—1,5 
Dala sharoitida 
0,5 
0,5 
21.1-rasm. Buloq va burg‘i quduqlaridagi mavjud yer osti
suvlaridan gidrokimyoviy tadqiqotlar uchun namunalar
olish jarayonida ishlatiladigan asbob va jihozlar:
a — E.V.Simonovning burg‘i quduqlaridan suv namunasini
olish asbobi: 1 — kranli yuk; 2 — silindrning pastki muhofaza
dastasi; 3 — po‘lat yoki cho‘yan silindr; 4 — silindrning
yuqorigi voronka qismi; 5 — tog‘ jins bo‘laklarining namunaga
tushishidan saqlovchi yopqich; 6 — kran; 7 — kranga kiy-
dirilgan rezina naycha. b — buloq suvlaridan shisha idishga
suv olish jarayoni.
a
b

---

2 8 2
21.3. YER OSTI SUVLARI TAHLILI NATIJALARINI
IFODALASH SHAKLLARI
Yer osti suvlari kimyoviy tahlili natijalari asosan quyidagi shakllarda
ifodalanadi:
1. Suv tarkibidagi ionlar (kation va anionlar) miqdorini mg/l, g/l va
mg ekv/l larda ifodalash.
Dala va statsionar laboratoriya tahlili asosida aniqlangan 1 litr suv
tarkibini tashkil etuvchi ionlarning miqdori, eng avvalo, mg/l yoki g/l
da ifodalanadi. So‘ngra ana shu aniqlangan elementni (kation va
anionlarni) mg/l, g/l holatidagi miqdorini mg ekv/l ga o‘tkaziladi. Ya’ni
1 l hajmdagi suvda erigan moddalarni ekvivalent miqdorida ifodalanadi.
Buning uchun har bir elementni suvda aniqlangan mg/l, g/l dagi og‘irlik
miqdorini shu elementni ekvivalent og‘irligiga bo‘linadi. Ularni ekvi-
valent og‘irliklarining qiymatlari 21.2-jadvaldan olinadi.
Misol uchun Na
+
ning suvdagi miqdori 460 mg/l bo‘lsa, uni mg ekv/l
qiymati 460 : 22,99
=20 mg ekv/l bo‘ladi. Agar SO

2
4
ionining suvdagi
miqdori 220 mg/l bo‘lsa, uning mg ekv/l qiymati 240 : 48,03 bo‘ladi.
Amaliyotda mg/l dan mg ekv/l ga o‘tkazish koeffitsiyentlari ishlatiladi
(21.3-jadval). Buning uchun aniqlangan elementning mg/l dagi miqdo-
rini 21.3-jadvalda keltirilgan koeffitsiyentlarga ko‘paytiladi, ya’ni:
Na
+
= 460•0,0435 = 20 mg ekv/l va
SO
4
2
-
= 240•0,0208 mg ekv/l bo‘ladi.
21.2-jadval